Page 138 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

thuéc ®Þa da vµng hay da ®en còng kh«ng ®¸ng Liªn Thµnh vµ do “Liªn Thµnh th−¬ng qu¸n” trùc
1
mét xu” . tiÕp phô tr¸ch. Nh÷ng tæ chøc nµy lµ s¶n phÈm cña
§Õn thÞ x· Phan ThiÕt, thÇy Ph¹m Ngäc Thä trµo l−u t− t−ëng míi, xuÊt ph¸t tõ mét nÒn kinh tÕ

chia tay víi ng−êi b¹n ®−êng, vÒ tr−êng míi. Cßn t− s¶n d©n téc ®ang manh nha. Sµi Gßn vµ CÇn Th¬
NguyÔn TÊt Thµnh, nhê sù giíi thiÖu cña «ng cã Nam §ång H−¬ng vµ Minh T©n c«ng nghÖ x·.
Tr−¬ng Gia M« vµ «ng Hå T¸ Bang (b¹n cò cña Qu¶ng Nam cã Qu¶ng Nam hiÖp th−¬ng c«ng ty,
«ng NguyÔn Sinh S¾c), anh ®−îc vµo d¹y häc ë NghÖ An cã Triªu D−¬ng th−¬ng qu¸n, Hµ Néi cã
Tr−êng Dôc Thanh. nh÷ng nhµ hµng lín nh− §ång Lîi TÕ, Hång T©n
Lóc míi vµo, anh ë t¹m nhµ «ng T¸ Bang, sau H−ng, Qu¶ng H−ng Long, §«ng Thµnh H−ng.
®ã, chuyÓn ra ë cïng häc sinh néi tró nhµ tr−êng Tr−êng Dôc Thanh ®−îc x©y dùng n¨m 1908,
2
t¹i nhµ Ng− , trong v−ên cô NguyÔn Th«ng, c¹nh n»m trªn vïng ®Êt trung t©m thÞ x· Phan ThiÕt
Th¶o b¹t. (nay thuéc ph−êng §øc NghÜa, thÞ x· Phan ThiÕt).
§©y chØ lµ c«ng viÖc t¹m thêi trong khi dõng X−a kia, n¬i ®©y lµ xãm ng− d©n, c©y cèi mäc um
ch©n ë m¶nh ®Êt cuèi cïng cña xø Trung Kú tïm. Tr−êng Dôc Thanh n»m trong vïng nhµ ®Êt
1
“b¶o hé”. V−ît qua ranh giíi B×nh ThuËn lµ mét cña cô NguyÔn Th«ng , mét nhµ th¬ yªu n−íc, ®ång
thÕ giíi kh¸c: Nam Kú thuéc ®Þa, ®Êt trùc trÞ cña thêi lµ nhµ nghiªn cøu gi¸o dôc, lÞch sö, ®Þa lý. Cô
Ph¸p. Muèn qua “biªn giíi” Êy ph¶i cã giÊy th«ng quª ë huyÖn T©n Th¹nh, tØnh Gia §Þnh (nay lµ

hµnh “nhËp c¶nh”. huyÖn Vµm Cá, tØnh Long An). Khi thùc d©n Ph¸p
Tr−êng NghÜa thôc Dôc Thanh kh«ng bÞ ®ãng chiÕm Gia §Þnh, ®ang lµm viÖc ë HuÕ, cô t×nh
cöa nh− c¸c tr−êng NghÜa thôc ë Qu¶ng Nam, nguyÖn tßng qu©n vµo Nam Kú. Khi Nam Kú mÊt
NghÖ An, Hµ Néi..., chøng tá kh«ng khÝ chÝnh trÞ ë vµo tay giÆc, cô ra B×nh ThuËn. Cô ®· kinh qua
Phan ThiÕt dÔ thë h¬n c¸c n¬i kh¸c. nhiÒu chøc vÞ, nhiÒu lóc ®−îc th¨ng, cã khi bÞ
C¸i tªn Tr−êng “Dôc Thanh” cã nghÜa lµ gi¸o dôc gi¸ng. Cuèi ®êi, cô gi÷ chøc Phã sø ®iÒn n«ng kiªm
thanh niªn. Tr−êng ®−îc sù b¶o trî cña C«ng ty §èc häc. Cô dùng mét ng«i nhµ nhá bªn c¹nh s«ng
____________ Phan ThiÕt, ®Æt tªn lµ “Ngäa du sµo” (tæ n»m ch¬i).
1. TrÇn D©n Tiªn: Nh÷ng mÈu chuyÖn vÒ ®êi ho¹t ®éng
____________
cña Hå Chñ tÞch, Nxb. Sù thËt, Hµ Néi, 1986, tr.23.
2. Nhµ réng chøa ng− cô vµ ®Ó thïng lµm n−íc m¾m 1. Cô NguyÔn Th«ng, tù lµ Hy PhÇn, biÖt hiÖu lµ §«n
(tr−íc khi më Tr−êng Dôc Thanh). Am, sinh ngµy 22-7-1827, mÊt ngµy 7-7-1884.

135 136