Page 12 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

¤ng D−¬ng §×nh NghÖ kÓ: Trong s¸ch N¨m nh©n vËt vµ n−íc Ph¸p, t¸c gi¶
"Cã lÇn cha t«i ®äc s¸ch cña AndreÐ Viollis vÒ Lacouture kÓ chuyÖn Gi¸o s− F. Challaye, mét nhµ
§«ng D−¬ng, trong ®ã cã nãi vÒ NguyÔn ¸i Quèc, l·nh ®¹o Héi Nh©n quyÒn Ph¸p, cã lÇn ®i mÝttinh
cha t«i biÕt NguyÔn ¸i Quèc lµ trß NguyÔn Sinh t¹i Salle des hortieulteurs, n¨m 1919, gÆp ë cöa
Cung cïng häc mét líp víi cha t«i vµo niªn khãa phßng häp mét thanh niªn ViÖt Nam ®ang ph¸t
1908 - 1909. Trß Cung cã d¸ng cao cao, gÇy gÇy, truyÒn ®¬n kÞch liÖt lªn ¸n chñ nghÜa thùc d©n;
tr¸n cao, tÝnh trÇm lÆng hay cã vÎ suy t−, rÊt anh thanh niªn ®ã "m¶nh kh¶nh, vÇng tr¸n mªnh
gièng chÞ lµ c« Thanh mµ vÒ sau ®ã cha t«i cã m«ng, tãc dùng, cö chØ nhanh nhÑn: NguyÔn ¸i
quen biÕt...". Quèc". Còng s¸ch trªn cã ®o¹n viÕt vÒ NguyÔn ¸i
¤ng Lª ThiÖn kÓ l¹i: Quèc ë §¹i héi Tua n¨m 1920 cña §¶ng X· héi
"Khi häc líp nhøt Tr−êng tiÓu häc Ph¸p - ViÖt Ph¸p (tõ §¹i héi nµy, §¶ng Céng s¶n Ph¸p ra ®êi):
§«ng Ba, trß Cung lµ mét trong 10 häc sinh giái "VÒ §¹i héi Tours, c¸c b¸o lóc bÊy giê vµ nhiÒu
nhÊt líp, ®−îc chän ®Ó ®i thi v−ît cÊp. BÊy giê quyÓn tõ ®iÓn b¸ch khoa sau ®Òu cã ®¨ng nh÷ng
chóng t«i häc thµy Lª Nguyªn L−¬ng kiªm hiÖu tÊm ¶nh, ë ®ã ng−êi ta thÊy NguyÔn ¸i Quèc trong
tr−ëng d¹y Ph¸p v¨n vµ cô Hoµng Th«ng d¹y bé y phôc d¹ ®en xïng x×nh d−êng nh− thuª ë mét
H¸n, thµy Chonquet bªn Quèc häc sang d¹y ®Þa tiÖm nµo, ¸o s¬ mi cæ ®øng nghiªm trang, kh«ng
d−. Trß Cung häc c¸c m«n ®Òu kh¸, H¸n v¨n th× r©u, tãc rèi, cïng ngåi víi c¸c chiÕn sÜ §¶ng X· héi
kh«ng ai b× kÞp, nhiÒu bµi luËn ®−îc thµy gi¸o to ng−êi vµ ®Ó r©u, vuèt theo kiÓu g«loa".
khen tr−íc líp". Lóc nµy NguyÔn ¸i Quèc cßn ë Pari. T¹i Pari,
¤ng Lª ThiÖn kÓ tiÕp vÒ lóc Ng−êi häc ë Quèc cã lÇn NguyÔn ¸i Quèc bÞ ®ßi lªn Bé Thuéc ®Þa:
häc HuÕ: LÇn Êy hä cã chôp h×nh NguyÔn ¸i Quèc. Bøc ¶nh
"Trß Cung thÝch nhÊt lµ ch¬i trß vËt tay. Trß nay cßn cÊt ë Së L−u tr÷. ¤ng Lacouture cã ®−îc
Cung giái H¸n v¨n, Ph¸p v¨n. Cã mét lÇn, b¹n xem mµ «ng kh«ng cã thªm th¾t g× vÒ ch©n dung
Cung lµm bµi luËn tiÕng Ph¸p b»ng th¬. Trong cña NguyÔn ¸i Quèc, chØ nãi r»ng h«m Êy anh ®éi
giê tr¶ bµi, gi¸o viªn Queignec cÇm bµi cña b¹n mét c¸i mò nhá h¬n ®Çu m×nh, cò mÌm (cã lÏ l¹i
Cung gi¬ lªn, võa c−êi võa nãi: Cung ®· lµm bµi m−în cña anh b¹n nµo còng nªn).
luËn b»ng th¬, Êy lµ mét häc sinh th«ng minh ®Æc Anh thî Jean Fort ë cïng nhµ víi NguyÔn ¸i
biÖt thËt! Cung nghØ häc, ®i vµo B×nh ThuËn. B¹n Quèc trong ngâ hÎm Compoint, thuËt r»ng: "Ngâ
Cung ®· tá ra lµ mét häc sinh tuÊn tó, rÊt lÔ phÐp hÎm Compoint cã bèn c¨n nhµ: ba c¨n nhµ cho
®èi víi thµy, hßa nh· ®èi víi b¹n". m−ín ®Ó xe; c¨n thø t−, tÇng trÖt lµ qu¸n cµ phª,

9 10