Page 24 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

§Þnh h−íng cho c¸ch m¹ng lµ vÊn ®Ò träng
®¹i nhÊt håi ®Çu thÕ kû XX. §i ng¶ nµo míi tíi
®Ých? §−êng cøu n−íc lµ ®−êng nµo? Trong khi
c¸c chÝ sÜ lín tuæi ®i t×m ë h−íng §«ng (NhËt)
Cô hå vµ nh÷ng b−íc ngoÆt råi ë h−íng B¾c (Tµu) th× thanh niªn NguyÔn
cña lÞch sö ViÖt Nam hiÖn ®¹i TÊt Thµnh ®i sang ch©u ¢u (n¨m 1911). T×m
c¸ch ®¸nh ®uæi thùc d©n T©y ph−¬ng mµ ®i vÒ
h−íng T©y. §i ng−îc ch¨ng? Ch−a mét ai ngê
TiÕp theo nh÷ng thêi tiÖm tiÕn th× lÞch sö gÆp r»ng ®i ng−îc mµ sÏ vÒ xu«i. Kh«ng vµo hang hæ
nh÷ng b−íc ngoÆt. Th−êng nhÊt, nh©n tµi xuÊt hiÖn sao trãc ®−îc hæ? Nh−ng, ë Ph¸p quèc céng hßa,
ë nh÷ng b−íc ngoÆt nµy. Nh©n tµi lµ ng−êi trong ë kinh thµnh Pari s«i ®éng nh÷ng t− t−ëng cña
cuéc, nh¹y bÐn víi mäi t×nh huèng, nh×n xa thÊy thêi ®¹i, kh«ng ph¶i mçi ai yªu n−íc còng cã thÓ
réng, gi¶i quyÕt ®óng c¸c vÊn ®Ò mÊu chèt, më t×m thÊy ¸nh s¸ng räi ®−êng. Cô T©y Hå (Phan
®−êng cho lÞch sö tiÕn tíi. Trong h¬n nöa ®Çu thÕ kû Béi Ch©u) tiÕng t¨m lõng lÉy, kh«ng ai kh«ng
XX cña lÞch sö ViÖt Nam hiÖn ®¹i, Cô Hå lµ "ng−êi tin Cô yªu n−íc ch©n thµnh, Cô l¹i chän con
cña nh÷ng b−íc ngoÆt", lµ nh©n tµi xuÊt chóng, lÇn ®−êng "û Ph¸p cÇu tiÕn" nghÜa lµ "Ph¸p - ViÖt ®Ò
nµo còng nh¹y bÐn víi t×nh huèng dï phøc t¹p mÊy; huÒ", nghÜa lµ mét ngâ côt. Kh¸c víi Phan Chu
nh×n xa thÊy réng gi÷a nh÷ng rèi ren, gi¶i quyÕt c¸c Trinh, Phan Béi Ch©u, NguyÔn ¸i Quèc chän
vÊn ®Ò mét c¸ch s¸ng suèt, cho phÐp lÞch sö tiÕn ®−êng v¹ch ra bëi §Ö tam Quèc tÕ, ®Æt cuéc c¸ch
m¹nh tíi thµnh c«ng cña c¸ch m¹ng vµ kh¸ng m¹ng gi¶i phãng d©n téc ViÖt Nam vµo quü ®¹o
chiÕn. Nh×n l¹i sau n¨m s¸u m−¬i n¨m cuéc ®êi c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa thÕ giíi. Nh− thÕ
sãng giã, b·o t¸p cña Cô Hå vµ cña ®Êt n−íc, ng−êi lµ: kh«ng chñ nghÜa quèc gia c¶i trang t− s¶n,
ta cã thÓ tù hái vËy. NÕu d©n téc kh«ng cã vinh dù kh«ng chñ nghÜa quèc gia c¸ch m¹ng tiÓu t−
sinh ra ®−îc mét Hå ChÝ Minh, th× lÞch sö hiÖn ®¹i s¶n, mµ chñ nghÜa M¸c - Lªnin, t− t−ëng tiªn
ViÖt Nam sÏ ra sao, cã ®¹t næi ch¨ng nh÷ng thµnh tiÕn nhÊt cña thêi ®¹i. N¨m 1920, lµ mét b−íc
tùu mµ ngµy nay chóng ta h¹nh h−ëng? LÏ tÊt yÕu ngoÆt lÞch sö thø nhÊt.
trong lÞch sö vµ søc s¸ng t¹o cña quÇn chóng, ch¾c Tr−íc khi sang Ph¸p, anh NguyÔn cã m−êi
kh«ng ai b¶o lµ bµi trõ vai trß cña c¸ nh©n, cña
thiªn tµi, mµ tr¸i l¹i gãp phÇn c¾t nghÜa nã. n¨m ®Ìn s¸ch, cã H¸n häc vµ Quèc häc ®ñ réng.
* Sang ¢u, anh NguyÔn tù häc tiÕng Anh ®ñ ®Ó ®äc
* * Dickens, tiÕng Ph¸p ®ñ ®Ó ®äc Michelet, viÕt

21 22