Page 14 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

mình, cụ cử Sắc đã tiếp tục tham dự các kỳ thi Hội qua một nhân cách yêu nước thương nòi mang
của triều đình nhưng không đỗ, đến kỳ thi Hội màu sắc nhân đạo, thì ảnh hưởng từ người mẹ là
năm 1901 ông mới đỗ Phó bảng. Với phẩm chất nền văn hóa dân gian mang đậm truyền thống
liêm khiết của một nhà nho, trong cuộc sống cụ dân tộc và những phẩm chất của tầng lớp lao
Sắc luôn dạy dỗ con cái có ý thức lao động, học tập động bình dân qua tình mẫu tử. Cụ đã nêu một
để hiểu “đạo lý làm người”. Sau khi đỗ Phó bảng, tấm gương sáng về nhân cách đạo đức cho con cái
bị triều đình phong kiến thúc ép nhiều lần, buộc học tập. Ở đâu cụ cũng thể hiện một lối sống
cụ phải ra làm quan, nhưng bất hợp tác với bọn đế trong sáng, có nghĩa, có tình, được mọi người hết
quốc, tay sai. Với quan điểm của mình, cụ Sắc sức yêu mến và kính trọng. Bằng tấm lòng trách
thường nói “Quan trường thị nô lệ trung chi nô lệ, nhiệm và sự mẫn cảm của người mẹ, cụ đã vun
hựu nô lệ” (nghĩa là: Quan trường là nô lệ trong trồng, uốn nắn, dạy dỗ cho các con những bài học
những người nô lệ, lại càng nô lệ hơn). đầu tiên về cách sống, về đạo lý làm người. Vì
Vốn có lòng yêu nước, khảng khái, cụ thường vậy, ngay từ thuở ấu thơ, những đứa con ngoan
chống đối bọn quan trường và thực dân Pháp xâm của bà đã biết kính trọng người trên, sống chan
lược. Vì vậy, sau một thời gian làm quan rất ngắn, hòa với bè bạn, giàu lòng vị tha, nhân ái, biết
cụ bị bãi chức. Cụ vào Nam Bộ làm thầy thuốc nhường nhịn mọi người ...
1
giúp dân nghèo, sống cuộc đời thanh bạch cho đến Sinh sống và lớn lên ở vùng quê có những làn
lúc qua đời (1929), được nhân dân mến mộ và điệu dân ca mượt mà và giàu truyền thống yêu
thương tiếc. Thi hài và lăng mộ yên nghỉ của cụ nước nên cụ Hoàng Thị Loan bằng những lời ru,
hiện nằm tại tỉnh Đồng Tháp. đã nhen nhóm vào tâm hồn con cái tình yêu quê
Thân mẫu của Hồ Chí Minh là bà Hoàng Thị hương, đất nước mặn nồng:
Loan (1868 - 1901), một người phụ nữ hiền hậu, Làm người đói sạch rách thơm,
đảm đang, yêu chồng, thương con hết mực, cần cù Công danh phủi nhẹ, nước non phải đền.
lao động. Hằng ngày, cụ làm ruộng và dệt vải, lao Tuy nhiên, vì cuộc sống cơ cực, lao động vất vả
động vất vả để nuôi dạy con cái. Bằng cả tấm lòng quá sức, thiếu thốn..., cụ đã trút hơi thở cuối
yêu thương, cụ Hoàng Thị Loan đã hy sinh tất cả cùng tại kinh thành Huế ở tuổi 33 (1901) để lại
vì chồng con. _______________
Nếu ảnh hưởng của người cha Nguyễn Sinh Sắc 1. Theo Trần Minh Siêu: Quê hương và gia thế Chủ tịch
đối với con cái là nền văn hóa bác học xuyên thấm Hồ Chí Minh, Nxb. Trẻ, Thành phố Hồ Chí Minh, 2017.

11 12