Page 36 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

Nh−ng kh«ng ngê, mét lo¹t biÕn cè x¶y ra, mét mét t¸c phÈm cã yÕu tè tù truyÖn. Víi nh÷ng chi
n¨m sau, 1947, tiÕng sóng khiªu khÝch cña thùc tiÕt lín trong cuéc ®êi Lôc V©n Tiªn trïng khíp
d©n Ph¸p ®· næ ra ë cöa Hµn, c¸ch kinh thµnh víi cuéc ®êi riªng cña NguyÔn §×nh ChiÓu. Lôc
kh«ng qu¸ mét tr¨m kil«mÐt; n¨m sau n÷a, mét V©n Tiªn võa mang h×nh bãng thùc cña NguyÔn

tin buån xÐ ruét ®Õn víi NguyÔn §×nh ChiÓu: mÑ §×nh ChiÓu, ®ång thêi còng lµ con ng−êi lý t−ëng
«ng qua ®êi ë Gia §Þnh. ¤ng vËt v· khãc th−¬ng, mµ «ng m¬ −íc...
vµ quyÕt ®Þnh bá thi, vÒ Nam chÞu tang mÑ. Víi NguyÔn §×nh ChiÓu ngoµi lßng hiÕu th¶o vµ
«ng, ®ã míi lµ ®iÒu quan träng nhÊt lóc nµy. MÑ nghÞ lùc phi th−êng, cßn cã mét lßng mét yªu n−íc
chØ cã mét trªn ®êi, mÑ mÊt, «ng sÏ kh«ng cßn v« h¹n, lßng c¨m thï giÆc s©u s¾c. M¾t kh«ng
®−îc nh×n thÊy h×nh bãng mÑ, kh«ng cßn ®−îc nh×n thÊy, kh«ng thÓ cÇm g−¬m gi¸o giÕt giÆc, «ng
nghe giäng nãi dÞu dµng cña mÑ, «ng vµ nh÷ng t×m ®Õn víi v¨n th¬, c©y bót giê trë thµnh vò khÝ
®øa em sÏ trë thµnh c«i cót... s¾c bÐn cña «ng. ¤ng quan niÖm, viÕt v¨n lµ ®Ó
Trªn ®−êng vÒ, mét phÇn v× ®−êng xa vÊt v¶, chë ®¹o, söa ®êi, d¹y ng−êi, ®Ó giÕt giÆc:
mét phÇn v× khãc th−¬ng mÑ nhiÒu qu¸, «ng bÞ èm Chë bao nhiªu ®¹o thuyÒn kh«ng kh¼m
nÆng råi mï c¶ hai m¾t. Ch¹y ch÷a m·i kh«ng
§©m mÊy th»ng gian bót ch¼ng tµ.
khái, «ng ph¶i ®i thuyÒn vÒ quª. §Õn tËn cuèi n¨m T×nh h×nh ®Êt n−íc trë lªn rèi ren, giÆc Ph¸p
1849, «ng míi vÒ ®Õn Gia §Þnh. kh«ng chØ khiªu khÝch n÷a, chóng ®· ®¸nh vµo
Sau khi bÞ mï, NguyÔn §×nh ChiÓu lÊy hiÖu lµ
Hèi Trai, nghÜa lµ "ng«i nhµ tèi t¨m". ¤ng ë Gia cöa bÓ CÇn Giê, sau ®ã h¹ lu«n thµnh Gia §Þnh.
§Þnh ®Ó tang mÑ, m·n tang «ng më tr−êng d¹y NguyÔn §×nh ChiÓu ph¶i chuyÓn vÒ quª vî ë CÇn
häc, vµ c¸i tªn §å ChiÓu còng b¾t ®Çu tõ Êy. Giuéc, n¨m 1861, Ph¸p ®¸nh CÇn Giuéc, «ng ph¶i
Thêi gian nµy NguyÔn §×nh ChiÓu ë trong mét l¸nh sang Ba Tri, tØnh BÕn Tre.
hoµn c¶nh v« cïng bi th−¬ng: MÑ mÊt, m¾t mï, gia Nh÷ng n¨m ch¹y giÆc, NguyÔn §×nh ChiÓu vÉn
®×nh nhµ giµu høa g¶ con g¸i cho «ng béi −íc. B»ng më tr−êng d¹y häc vµ theo dâi rÊt s¸t phong trµo
nghÞ lùc phi th−êng, «ng ®· v−ît qua nh÷ng khã chèng Ph¸p trong vïng. Th¬ v¨n cña «ng g¾n liÒn
kh¨n Êy. Mét ng−êi häc trß v× c¶m th−¬ng, mÕn víi c¸c biÕn cè lóc bÊy giê, c¸c bµi th¬, v¨n næi
phôc «ng, ®· g¶ em g¸i m×nh cho «ng. Còng cã lÏ, tiÕng ®Òu ra ®êi trong giai ®o¹n nµy nh−: V¨n tÕ
trong thêi gian nµy «ng viÕt truyÖn th¬ Lôc V©n Tiªn, nghÜa sÜ CÇn Giuéc, V¨n tÕ Tr−¬ng §Þnh, v.v..

33 34