Page 14 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

chÊt, tinh thÇn, ph−¬ng tiÖn vμ quyÕt ®Þnh cuèi (quèc tÞch Ph¸p) ®−a con sang du häc ë Ph¸p. ¤ng
cïng cho viÖc ra ®i t×m ®−êng cøu n−íc. Chiªu gäi Ba l¹i gÇn vμ hái:
Hßa m×nh trong cuéc sèng cña nh÷ng ng−êi lao - "T¹i sao con l¹i lμm c¸i nghÒ khã nhäc nμy?
®éng, Thμnh cμng hiÓu b¶n chÊt ®éc ¸c cña chÕ ®é Bá nghÒ nμy ®i, con nªn chän mét nghÒ kh¸c,
1
®Õ quèc thùc d©n, nçi thèng khæ cña c¸c tÇng líp danh gi¸ h¬n…" .
cÇn lao, cμng nung nÊu quyÕt t©m t×m cho ®−îc V¨n Ba lÔ phÐp c¸m ¬n «ng Chiªu vμ thÇm
con ®−êng cøu n−íc ®óng ®¾n ®Ó gi¶i phãng quª nghÜ: Ph¶i! ¤ng Êy hiÓu sao næi t©m tr¹ng vμ chÝ
h−¬ng, gi¶i phãng d©n téc, gi¶i phãng giai cÊp, ®ßi h−íng cña m×nh lμ: "T«i muèn ®i ra n−íc ngoμi,
tù do, d©n chñ, c«ng b»ng cho nh÷ng ng−êi lao xem n−íc Ph¸p vμ c¸c n−íc kh¸c. Sau khi xem xÐt
®éng ë d©n téc m×nh vμ nh÷ng ng−êi lao ®éng trªn hä lμm nh− thÕ nμo, t«i sÏ trë vÒ gióp ®ång bμo
2
toμn thÕ giíi. chóng ta" .
R¹ng s¸ng ngμy 03-6-1911, NguyÔn TÊt Thμnh §ã lμ nh÷ng suy nghÜ ®· chÝn muåi, lμ nguyÖn
víi tªn míi lμ V¨n Ba "®em hai bμn tay" cña m×nh väng tha thiÕt tõ l©u cña NguyÔn TÊt Thμnh.
kiÕm tiÒn ®Ó sèng vμ ®Ó ®i t×m ch©n lý. Lμm phô Hoμi b·o ®ã ®· t¹o cho Thμnh cã nghÞ lùc phi
bÕp, mçi ngμy Ba ph¶i thøc dËy tr−íc 4 giê s¸ng th−êng vμ quyÕt t©m cao ®é.
vμ tõ ®ã ®Õn 9 giê tèi, Ba ph¶i lμm viÖc quÇn quËt Mét khi lßng c¨m thï bän c−íp n−íc vμ lò b¸n
hÕt c«ng viÖc nμy ®Õn c«ng viÖc kh¸c, nμo quÐt n−íc ®· sôc s«i, vμ t×nh yªu Tæ quèc, yªu ®ång bμo
dän nhμ bÕp lín, ®èt löa trong c¸c lß; nμo khu©n ®· m·nh liÖt, th× kh«ng mét søc c¶n nμo ng¨n næi
v¸c than ®¸; xuèng hÇm lÊy thùc phÈm; nμo röa b−íc ch©n ng−êi trai trÎ ®i t×m ®−êng cøu n−íc.
r¸y, chïi nåi xoong ch¶o. Cã khi Ba ph¶i v¸c mét S¸ng ngμy 5-6-1911. S−¬ng sím phñ nãc Nhμ
bao nÆng b−íc lªn tõng bËc thang, trong khi tμu Rång. Dßng s«ng Sμi Gßn cong vßng nh− l−ng
trßng trμnh, v.v.. Suèt ngμy, Ba ®Ém må h«i vμ ng−êi giμ ®· tr¶i qua nhiÒu khóc ®−êng ®êi khæ
®Çy bôi than. Tuy lμm viÖc qu¸ søc, nh−ng Ba ¶i. Trêi ng¶ mμu ch×. C¬n m−a ®en th¸ng s¸u
vÉn «n tån nhÉn n¹i vμ vui vÎ. Sau 9 giê tèi, c«ng ®ang dÊy lªn. D−íi dßng s«ng, con tμu Amiran
viÖc xong, mäi ng−êi tóm tôm ®¸nh b¹c, cßn Ba
__________
l¹i miÖt mμi ®äc vμ viÕt ®Õn khuya.
1, 2. TrÇn D©n Tiªn: Nh÷ng mÈu chuyÖn vÒ ®êi ho¹t
Tr−íc khi tμu rêi bÕn, V¨n Ba chît thÊy «ng
®éng cña Hå Chñ tÞch, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hμ Néi,
Bïi Quang Chiªu, mét kü s− canh n«ng "d©n T©y" 2011, tr. 19, 15.

11 12