Page 15 - http://tvs.nlv.vn/trienlam
P. 15
Chieán só ca ñöa tieãn chò. Khi loaït suùng taøn baïo Dinh chuùa ñaûo naèm beân con loä chaïy saùt meù
vang leân, hoï ñoàng thanh theùt vang, töôûng nhö beå. Cöûa dinh nhìn thaúng Caàu Taøu. Döôùi chaân
vôõ tung caû maùi ngoùi nhaø tuø: voïng gaùc hai beân coång coøn ñaët hai khaåu ñaïi baùc
- Ñaû ñaûo thöïc daân Phaùp! ñöôïc cheá taïo töø vaøi theá kyû tröôùc, do Giaùm muïc
Baù Ña Loäc (Pigneau de Beùhaine) vaän ñoäng caùc
- Ñaû ñaûo haønh hình!
thöông nhaân Phaùp boû tieàn ra mua, chôû tôùi Coân
- Tinh thaàn Voõ Thò Saùu baát dieät! Ñaûo vaøo thaùng 9-1788, môû ñaàu cho coâng cuoäc
Theo söï chæ ñaïo cuûa Ñaûo uûy vaø Lieân ñoaøn Tuø thöïc daân cuûa Phaùp ôû xöù Ñoâng Döông.
nhaân khaùng chieán Coân Ñaûo, toaøn ñaûo ñaõ tuyeät Töø sau ngaøy giaûi phoùng hoaøn toaøn mieàn Nam,
thöïc moät böõa. Ñaïi dieän nhieàu khaùm tuø ñaõ thaûo thoáng nhaát ñaát nöôùc (30-4-1975), dinh chuùa ñaûo
vaên thö göûi chuùa ñaûo Giaùtty (Jatty) phaûn khaùng ñöôïc söûa sang laïi, duøng laøm nhaø tröng baøy cho
boïn thöïc daân gieát haïi ngöôøi thieáu nöõ Voõ Thò Saùu. Khu di tích lòch söû Coân Ñaûo. Dinh chuùa ñaûo coù
Gaàn moät naêm sau, nhieàu ngöôøi ñaõ tham gia töôøng xaây bao quanh moät dieän tích vaøi heùcta,
cuoäc vöôït nguïc coù moät khoâng hai thôøi aáy noå ra trong ñoù coù moät Sôû Raãy chuyeân troàng rau cho
vaøo ngaøy 12-12-1952 taïi Beán Ñaàm. Hoï quyeát chuùa ñaûo, coù vöôøn caây aên traùi vaø caây che boùng
taâm vöôït ñaûo veà khaùng chieán, traû thuø cho chò maùt. Muøa xuaân, hoa baèng laêng ruïng tím loái ñi.
Saùu vaø nhöõng ñoàng ñoäi ñaõ ngaõ xuoáng. Vaäy maø Ñoaøn cöïu tuø nhaân Coân Ñaûo löôùt qua caùc gian
taám bia moä coøn ñaây laïi ghi ngaøy maát cuûa chò tröng baøy roài döøng laâu beân böùc aûnh Voõ Thò Saùu
laø ngaøy 23-12-1952. Cuoäc haønh quyeát chò Saùu, vaø nhöõng hieän vaät ít oûi cuûa giai ñoaïn lòch söû
taám bia moä vaø cuoäc vöôït nguïc Beán Ñaàm trong 1945-1954. Moät taám panoâ loàng khung kính,
maét nhöõng nhaân chöùng lòch söû döôøng nhö coøn trang troïng giôùi thieäu danh saùch 52 ngöôøi bò xöû
chöùa ñöïng nhieàu uaån khuùc. baén taïi Coân Ñaûo töø thaùng 10-1947 ñeán thaùng
Khoâng ai ngôø raèng, cuoäc haønh höông veà Coân 11-1953, trong ñoù coù teân Voõ Thò Saùu. Baûn danh
Ñaûo laàn naøy laïi khôûi ñaàu cho moät haønh trình saùch ñöôïc cheùp ra töø cuoán soå giaùm saùt töû vong
khaùc, moät haønh trình ñeå tìm cho ñuùng ngaøy maát coøn löu laïi ñöôïc taïi kho hoà sô cuûa nhaø tuø.
cuûa ngöôøi thieáu nöõ anh huøng Voõ Thò Saùu. Theo söï höôùng daãn cuûa nhaân vieân baûo taøng,
* * * ñoaøn khaùch ñeán thaêm kho löu tröõ hoà sô ôû moät
12 13
