Page 21 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

Trong kyù öùc cuûa nhöõng ngöôøi tuø chính trò Coân Tôø baùo Xaây döïng, tieáng noùi cuûa tuø nhaân khu
Ñaûo, hình aûnh taám bia moä 40 naêm tröôùc vaãn thôï hoà ñaõ ñaêng baøi thô Moä bia em Saùu cuûa Leâ
chöa phai môø. Taám bia ñaàu tieân döïng treân moä Ñình, ca ngôïi khí phaùch cuûa Baûy “gaø coà” vaø tinh
chò Voõ Thò Saùu do kíp tuø laøm thôï hoà (Khaùm 2, thaàn chòu ñöïng cuûa tuø nhaân kíp thôï hoà:
Banh I) ñuùc xi maêng. Bia döïng ngay toái hoâm chò
Saùu hy sinh. “... Baûy “gaø coà” ngöôøi tuø thöôøng bieät xöù.
Phaït ngang tay cho coû daïi raïp ven bôø
Ngaøy hoâm sau, chuùa ñaûo Giaùtty ñích thaân
daãn lính leân ñaäp naùt taám bia, caøo baèng ngoâi Phanh ngöïc ra roàng phöôïng muùa töï do
moä. Laï thay, sau moät ñeâm, ngoâi moä laïi ñöôïc Anh doõng daïc: khu thôï hoà kieân quyeát
ñaép cao hôn tröôùc. Moät taám bia môùi ñöôïc ñuùc Bia naøy beå ta laøm ngay bia khaùc
baèng ximaêng gioáng y heät laïi ñöôïc döïng leân
trang troïng. Chuùa ñaûo Giaùtty töùc giaän goïi giaùm Suoát tuaàn qua löng tuø thòt naùt
thò tröôûng Paùtxi (Passi) leân quaùt naït, ra leänh AÙo raùch loøi da, ñoû maùu caêm thuø...” .
1
phaûi tìm cho ra keû ñuùc bia.
Sau traän aáy, nhieàu tuø nhaân kíp thôï hoà phaûi
Paùtxi daãn toáp tuø gian leân ñaäp bia, phaù moä, naèm beänh xaù, nhöõng ngöôøi tình nghi bò phaït xaø
roài huy ñoäng 20 teân gaùcñieâng (gardien) khaùc lim. Song nhöõng ngöôøi coøn ñi laøm vaãn leùn giaáu
vaøo khuûng boá khaùm thôï hoà. Chuùng döïng 10 boù töøng nhuùm ximaêng gom laïi. Vôï con gaùc nguïc
maây taàm voâng tröôùc cöûa khaùm roài noïc töøng
1
ngöôøi ra ñaùnh moãi ngöôøi 50 roi. Nhieàu ngöôøi ngöôøi Vieät cuõng tieáp tay cho tuø nhaân trong vieäc
luûng ñaàu, raùch löng, ñoå maùu, nhöng khoâng ai döïng bia, ñaép moä.
heù raêng khai baùo. Anh Baûy “gaø coà”, moät ngöôøi Boïn chuùa nguïc khoâng sao hieåu noåi, cöù sau
tuø thöôøng phaïm, ngöïc xaêm ñaày roàng phöôïng moãi laàn chuùng ñaäp bia, phaù moä thì ngoâi moä vaø
ñaõ chìa löng ñôõ ñoøn cho nhöõng ngöôøi baïn tuø taám bia laïi hieän leân y chang nhö tröôùc. Daân ñaûo
oám yeáu. Taám löng traàn cuûa anh söng moïng baét ñaàu lan truyeàn raèng, coâ Saùu raát linh thieâng,
leân, naùt töôùp, öùa maùu. Anh phaûi naèm saáp haøng khoâng ai coù theå phaù ñöôïc moä coâ; raèng, coâ ñaõ hieän
thaùng trôøi.

1. Thô Coân Ñaûo, Ban Tuyeân huaán Ñaûo uûy Coân Ñaûo xuaát
1. Moät loaïi caây song, hoï maây, thaân to vaø cöùng moïc nhieàu ôû baûn naêm 1953, baûn in boät, löu taïi Phoøng Lòch söû Ñaûng, Ban
Coân Ñaûo. Boïn gaùc nguïc chaët khuùc daøi 1 meùt ñeå ñaøn aùp tuø nhaân. Tuyeân giaùo Tænh uûy Baø Ròa - Vuõng Taøu.

18 19