Page 150 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

vµ anh trai lµ NguyÔn Sinh Khiªm (TÊt §¹t) cã lµm trªn tµu h«m Êy cã bèn thanh niªn n«ng th«n:
1
x¸c thùc hay kh«ng? . ChuyÕn ®i nµy cña anh Lª Quang Chi, §Æng Quan Rao, NguyÔn Tu©n vµ
ch¾c lµ sÏ rÊt l©u dµi, kh«ng thÓ biÕt ®Õn bao giê NguyÔn V¨n Tri .
1
míi gÆp l¹i ®−îc ng−êi th©n... Viªn chñ tµu ®· gi÷ lêi høa, giao cho V¨n Ba
T¶ng s¸ng h«m sau (ngµy 3-6-1911), NguyÔn lµm phô bÕp. Lµ phô bÕp, mçi ngµy anh ph¶i thøc
TÊt Thµnh víi tªn míi lµ V¨n Ba ®−îc nhËn vµo dËy tr−íc bèn giê s¸ng vµ tõ ®ã ®Õn chÝn giê tèi,
lµm viÖc trªn tµu. B©y giê anh míi biÕt tªn ba anh ph¶i lµm quÇn quËt hÕt c«ng nµy ®Õn viÖc
ng−êi ViÖt Nam mµ anh ®· gÆp lÇn ®Çu tiªn h«m kh¸c: nµo quÐt dän nhµ bÕp lín, ®èt löa trong c¸c

qua. §ã lµ c¸c anh NguyÔn V¨n Hïm, NguyÔn lß; nµo khu©n v¸c than ®¸, xuèng hÇm lÊy thùc
V¨n Ba vµ Bïi V¨n Viªn. Vµ cïng ®−îc tuyÓn vµo phÈm; nµo röa rau, chïi nåi ch¶o. Cã khi, anh
ph¶i v¸c mét b× nÆng b−íc lªn tõng bËc thang
____________
trong khi tµu trßng trµnh... Suèt ngµy, ng−êi anh
1. Trong kho¶ng thêi gian 1910 - 1911, NguyÔn ThÞ
®Ém må h«i vµ ®Çy bôi than. Tuy lµm viÖc qu¸ søc
Thanh cïng em trai lµ NguyÔn Sinh Khiªm ®Òu tham gia
ho¹t ®éng gióp nhãm Êm Vâ, §éi Quyªn vµ §éi PhÊn. §éi nh−ng anh vÉn «n tån, nhÉn n¹i vµ vui vÎ. §ªm
Quyªn tr−íc kia lµ chiÕn sÜ cña nghÜa qu©n Phan §×nh nµo còng vËy, cø sau chÝn giê, xong c«ng viÖc, mäi
Phïng. Sau khi khëi nghÜa H−¬ng Khª bÞ dËp t¾t, «ng ®i
ng−êi tóm tôm ®¸nh bµi, cßn anh Ba l¹i miÖt mµi
theo Duy T©n Héi cña Phan Béi Ch©u, thuéc ph¸i b¹o ®éng.
®äc vµ viÕt ®Õn khuya.
BÞ giÆc b¾t, trong tï, §éi Quyªn c¶m hãa ®−îc §éi PhÊn -
ng−êi lÝnh g¸c ngôc, råi c¶ hai cïng trèn ra x©y dùng c¨n cø Tr−íc khi tµu rêi bÕn, anh Ba chît thÊy «ng
chèng Ph¸p ë Bè L−, huyÖn Thanh Ch−¬ng vµ §«ng Hå, Bïi Quang Chiªu, kü s− canh n«ng, cïng gia ®×nh
huyÖn NghÜa §µn (nay thuéc huyÖn T©n Kú), tØnh NghÖ An. ®i tµu h¹ng nhÊt. ¤ng ®−a con sang du häc t¹i
Khi ho¹t ®éng ë vïng huyÖn Nam §µn, nhãm §éi
Ph¸p; «ng ®· vµo “lµng T©y” (nhËp quèc tÞch Ph¸p).
Quyªn ®−îc ®ång bµo lµng Sen b¶o vÖ, tÝch cùc nhÊt lµ chÞ
¤ng gäi V¨n Ba l¹i gÇn vµ «n tån khuyªn b¶o: “T¹i
em NguyÔn ThÞ Thanh. ChÝnh v× ho¹t ®éng cïng nhãm
§éi Quyªn mµ NguyÔn ThÞ Thanh ®· bÞ thùc d©n Ph¸p sao con l¹i lµm c¸i nghÒ khã nhäc nµy? Bá nghÒ
b¾t giam t¹i nhµ lao Vinh, ®Õn cuèi n¨m 1911 míi ®−îc nµy ®i! Con nªn chän nghÒ kh¸c danh gi¸ h¬n...”.
tr¶ tù do. Ra tï, bµ l¹i tiÕp tôc ho¹t ®éng, cã khi rÊt t¸o
b¹o (nh− vô lÊy sóng cña tr¹i lÝnh khè xanh t¹i Vinh, bÞ ____________
lé) vµ l¹i bÞ b¾t, bÞ ®Þch tra tÊn d· man. ¤ng NguyÔn Sinh 1. Theo Hång Hµ: Thêi thanh niªn cña B¸c Hå, Nxb. Thanh
Khiªm còng bÞ thùc d©n Ph¸p b¾t bá tï. niªn, Hµ Néi, 1976, tr.20.

147 148