Page 188 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

kh«ng thÓ cho con bó. BiÕt bµ Thanh giái nghÒ t−ëng thiªng liªng mµ bµ h»ng ®eo ®uæi tõ thuë
thuèc, Phæ nhê ch÷a gióp, bµ ®· s½n lßng cøu thiÕu thêi.
ch÷a; kÕt qu¶, chØ vµi ngµy sau, vî y khái bÖnh. Th¸ng 4-1924, nghe tin em trai bµ ®· ®æi tªn lµ

NhËn thÊy bµ Thanh giái ®«ng y, Ph¹m B¸ Phæ NguyÔn ¸i Quèc vµ ®ang ho¹t ®éng ë n−íc Ph¸p,
cã phÇn nÓ phôc nªn ®· phít luËt lÖ cÊm cho tï bµ göi th− th¨m hái, nh−ng bøc th− ®· lät vµo tay
nh©n ë trong nhµ, ®· ®−a bµ vÒ t¹m tró trong mËt th¸m Trung Kú (thùc ra, bµ ®· lÇm, thêi ®iÓm
nhµ y, nhê gióp ch¨m sãc s¶n phô vµ bµy d¹y cho ®ã, NguyÔn ¸i Quèc ®ang ë trªn ®Êt Liªn X«).
con trai y lµ Ph¹m B¸ Nguyªn. Cã tµi liÖu cho Th¸ng 8-1925, viÖn cí ®i ch¨m sãc, ch¹y ch÷a
r»ng, v× Ph¹m B¸ Phæ lµ em “kÕt nghÜa” cña cho mét b¹n g¸i ®ang èm nÆng, bµ ®· xin phÐp Së
X«nhi, Ch¸nh MËt th¸m Trung Kú nªn Phæ míi MËt th¸m Trung Kú ®i vµo huyÖn §iÖn Bµn, tØnh
d¸m c¶ gan lµm c¸i viÖc tr¸i kho¸y kÓ trªn. Qu¶ng Nam, quª h−¬ng nhµ chÝ sÜ ¸i quèc Phan
Ch©u Trinh ®Ó t×m c¸ch liªn l¹c víi c¸c b¹n ®ång
Do ®−îc bµ Thanh khÐo thuyÕt phôc, tuyªn
t©m vµ c¸c sÜ phu yªu n−íc.
truyÒn, gi¸o dôc nªn Ph¹m B¸ Nguyªn ®· gi¸c
Th¸ng 1-1926, do t©m tr¹ng bøc xóc, bÊt b×nh
ngé tinh thÇn d©n téc; vÒ sau ®· trë thµnh ®¶ng
vÒ viÖc vua Thµnh Th¸i vµ vua Duy T©n bÞ thùc
1
viªn §¶ng Céng s¶n §«ng D−¬ng .
d©n Ph¸p b¾t giam vµ ®µy biÖt xø, bµ ®· göi th−
Cuèi n¨m 1922, thùc d©n Ph¸p gi¶i bµ Thanh
cho Toµn quyÒn §«ng D−¬ng vµ Kh©m sø Trung
vÒ qu¶n thóc ë HuÕ. T¹i ®©y, X«nhi, Ch¸nh MËt
Kú ®ßi ©n x¸, tr¶ tù do cho hai vÞ vua v« téi. ChØ
th¸m Trung Kú ®· dïng nhiÒu thñ ®o¹n nham
mét hµnh ®éng kÓ trªn còng cho chóng ta thÊy
hiÓm hßng dô dç, mua chuéc, lung l¹c ý chÝ vµ
nhiÖt t©m ch¸y báng cña bµ ®èi víi vËn mÖnh cña
quyÕt t©m chèng Ph¸p cña bµ. Bän chóng gië trß
quèc gia, d©n téc. §· mÊy ai d¸m “c¶ gan” lµm
®¸nh lõa d− luËn lµ bµ ®· “quy thuËn”. Trong
nh÷ng viÖc nh− vËy?
thùc tÕ, cã ng−êi ®· hiÓu lÇm t− c¸ch cña bµ. Bµ Mïa Xu©n n¨m 1926, «ng cËu hä cña bµ lµ
vÉn lu«n kiªn tr× nhÉn n¹i, ©m thÇm chÞu ®ùng, Hoµng Xu©n Hµnh (ng−êi tr−íc ®ã ®· giíi thiÖu
kh«ng hÒ lµm ®iÒu g× tr¸i l−¬ng t©m, ph¶n béi lý bµ vµo Duy T©n héi) tõ nhµ tï C«n ®¶o vÒ ë chung

____________ víi «ng Phan Béi Ch©u ë BÕn Ngù, n¬i thùc d©n
Ph¸p giam láng «ng. Bµ ®· ®Õn th¨m hai «ng.
1. Theo lêi kÓ cña ®ång chÝ Ph¹m B¸ Nguyªn t¹i c¬
ThÊy «ng Phan ®· giµ yÕu h¼n, lßng v« cïng
quan TØnh ñy NghÖ An. Hå s¬, b¨ng ghi ©m l−u t¹i V¨n
phßng TØnh ñy NghÖ An. th−¬ng c¶m, xóc ®éng, bµ ®· ®äc hai c©u th¬:

185 186