Page 62 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

¤ng NguyÔn ¸i Quèc håi míi lªn m−êi ®· cã Trong tê tr×nh cña Bé L¹i (triÒu NguyÔn) ®Ò
lÇn nghe t«i n»m ng©m hai c©u ®ã lóc say r−îu; ngµy 15, th¸ng T− nhuËn n¨m Thµnh Th¸i thø 18
1
®Õn nay «ng vÉn cßn nhí vµ nh¾c l¹i...” . (tøc ngµy 6-6-1906) cã ®o¹n: “Míi ®©y, cø theo lêi
bÈm cña Phã b¶ng NguyÔn Sinh Huy (bèn m−¬i
l¨m tuæi, ng−êi tØnh NghÖ An), viªn nµy dù tróng
III- Më RéNG TÇM M¾T
phã b¶ng kú thi héi khoa T©n Söu n¨m Thµnh
Th¸i thø 13, lÇn ®ã vÒ th¨m quª nhµ xong th× bÞ
Theo luËt lÖ triÒu ®×nh thêi Êy, nh÷ng vÞ ®· ®ç bÖnh ë l¹i quª qu¸n uèng thuèc...”.
®¹i khoa sau kú thi héi, sau mét thêi gian nhÊt ChÝnh trong thêi gian “c¸o èm” ®ã, «ng phã
®Þnh vÒ quª “vinh quy b¸i tæ”, ph¶i trë l¹i kinh ®« b¶ng ®· ®−a hai con trai theo «ng ®i nhiÒu n¬i
chê lÖnh bæ hµm. Nh−ng «ng Phã b¶ng NguyÔn trong xø NghÖ.

Sinh Huy vÉn nÊn n¸ ë quª nhµ. T©m tr¹ng «ng Mét ngµy ®Çu Xu©n n¨m 1903, hai anh em TÊt
®ang bÞ gi»ng xÐ bëi nhiÒu suy nghÜ chøa ®Çy m©u §¹t, TÊt Thµnh ®−îc cha cho ®i lªn huyÖn Thanh
thuÉn. “Dïi mµi kinh sö” ngãt ba chôc n¨m trêi, Ch−¬ng, tØnh NghÖ An. §Êt Thanh Ch−¬ng trï
hai khãa thi h−¬ng, ba lÇn thi héi, ®Ëu ®¹t råi l¹i phó nh−ng d©n còng nghÌo nh− Nam §µn. ë ®©y
1
chÇn chõ kh«ng muèn “lai kinh”. ThËt lµ ng−îc ®êi! hÇu nh− nhµ nµo còng lÊy “nhót” lµm thøc ¨n
Bµ con hä hµng lµng n−íc kh«ng Ýt ng−êi vÉn nãng th−êng ngµy, mét mãn ®Æc s¶n cã “th−¬ng hiÖu”
lßng muèn «ng sím ra lµm quan ®Ó “c¶ hä ®−îc Thanh Ch−¬ng ®· ®i vµo c©u ca: “Nhót Thanh Ch−¬ng,
t−¬ng Nam §µn”.
nhê”. B¶n th©n «ng, nÕu muèn ®ì ®Çn gia ®×nh,
Thanh Ch−¬ng cã c¶nh s¾c thiªn nhiªn kú thó,
nu«i nÊng c¸c con, phông d−ìng mÑ giµ, ¾t kh«ng
cã vïng ®Þa thÕ hiÓm trë gi¸p giíi vïng huyÖn
cßn con ®−êng nµo tèt h¬n lµ ra lµm quan ®Ó “vinh
H−¬ng S¬n, tØnh Hµ TÜnh, ®· tõng lµ hËu cø cña
th©n ph× gia”. Nh−ng nçi nhôc mÊt n−íc vµ c¶nh
cuéc khëi nghÜa Phan §×nh Phïng.
nhèn nh¸o chèn quan tr−êng lµm cho l−¬ng t©m
Thanh Ch−¬ng lµ quª h−¬ng cña TrÇn TÊn, thñ
«ng c¾n røt. ¤ng ®µnh t×m c¸ch tho¸i th¸c, “c¸o
lÜnh cña cuéc khëi nghÜa V¨n th©n n¨m Gi¸p TuÊt
èm” víi bÒ trªn.
(1874) ë NghÖ An.
____________ ____________
1. Th¬ v¨n yªu n−íc vµ c¸ch m¹ng ®Çu thÕ kû XX 1. Mãn ¨n lµm b»ng mÝt xanh b¨m nhá, ®em muèi lÉn
(1900-1930), Nxb. V¨n häc, Hµ Néi, 1976, tr.163-164. víi x¬ mÝt chÝn, ngän ®Ëu... ®Ó ¨n dÇn.

59 60