Page 88 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

biÕn cè ngµy 23 th¸ng N¨m n¨m Êt DËu (1885), v¶i quyÕn tr¾ng, ¸o v¶i dï ®en, ®éi nãn l¸ 16 vµnh
1
sau bÞ chóng quËt lªn, lÊy ®Êt söa sang hoÆc lµm nh− häc trß HuÕ .
míi ®−êng s¸. X−¬ng tr¾ng, sä cña nh÷ng ng−êi v« TÊt Thµnh häc giái nh−ng kh«ng häc theo lèi
téi chÊt thµnh tõng ®èng cao. Cã ®èng x−¬ng ë rÊt “häc g¹o”, “häc vÑt”, chØ lo miÖt mµi häc thuéc bµi
gÇn n¬i ë cña gia ®×nh «ng S¾c. H»ng n¨m, cø ®Õn vë mét c¸ch thô ®éng. Häc m«n g× anh còng hái
ngµy giç chung (23-5 ©m lÞch), nh÷ng nhµ yªu cÆn kÏ. NÕu thÇy gi¸o tr¶ lêi ch−a tháa ®¸ng, anh
n−íc m−în lêi v¨n tÕ ©m hån ®Ó lªn ¸n thùc d©n hái cho ra lÏ míi chÞu th«i. Hai anh em TÊt Thµnh
Ph¸p, kªu gäi ®ång bµo ®oµn kÕt chèng l¹i chóng. cã −u thÕ vÒ m«n ch÷ H¸n. Cßn vÒ Ph¸p v¨n th× dÜ
Tuy cßn Ýt tuæi nh−ng TÊt Thµnh ®· biÕt thÊm nhiªn, hä khã mµ giái h¬n c¸c b¹n con nh÷ng «ng
thÝa, ®au xãt khi nghe nh÷ng c©u vÌ trong bµi quan to hay c«ng chøc cña Ph¸p. Tuy thÕ, TÊt

ThÊt thñ kinh ®«: “Nay mµ m¾c ph¶i l©m nguy; Thµnh vÉn cã lóc ®−îc thÇy gi¸o khen. Cã ng−êi
Sù t×nh n«ng nçi còng v× giÆc T©y!”. kÓ l¹i r»ng, mét h«m thÇy gi¸o b¶o c¶ líp dÞch c©u
Sau khi s¾p xÕp t¹m æn n¬i ¨n chèn ë vµ viÖc tiÕng Ph¸p:
lµm cña m×nh råi, «ng Thõa biÖn Sinh Huy l¹i lo “Oh chat! Oh chat! Voulez-vous manger le rat,
xin cho c¸c con vµo häc t¹i Tr−êng TiÓu häc Ph¸p - monter sur la poutre”.
ViÖt §«ng Ba. TÊt Thµnh ®· sö dông vèn d©n ca cña quª
Tr−êng §«ng Ba lµ Tr−êng TiÓu häc Ph¸p - ViÖt h−¬ng ph−êng v¶i vµ dÞch ngay sang tiÕng ViÖt
cña tØnh Thõa Thiªn, n»m trªn nÒn cò cña chî b»ng mét c©u th¬ lôc b¸t:
§«ng Ba, ë ngoµi qu¸ch ChÝnh §«ng. Chî §«ng Ba
Con mÌo, con mÎo, con meo!
®· ®−îc dêi ra ngoµi b·i tõ n¨m 1899; ng−êi ta tu
Mµy muèn chÐn chuét th× leo lªn xµ.
bæ c¸i ®×nh chî ®Ó lµm tr−êng häc. §×nh ®−îc ng¨n
lµm n¨m phßng dïng lµm bèn líp häc vµ mét v¨n Häc tËp cµng tiÕn bé, TÊt Thµnh cµng ch¨m chØ
phßng nhµ tr−êng. Ph¹m Gia CÇn còng ®−îc cha vµ lu«n khiªm tèn häc hái b¹n bÌ, kh«ng bao giê tá
m×nh cho hít c¸i bÝm tãc trªn ®Çu vµ cïng TÊt §¹t, ra tù cao, tù m·n. Ngoµi giê häc chÝnh buæi s¸ng,
TÊt Thµnh vµo häc tr−êng §«ng Ba. anh cßn ®i häc cour du soir (líp chiÒu) víi thÇy
Lóc míi nhËp häc, TÊt Thµnh vÉn ®ang ®éi nãn
____________
tre, ¸o quÇn v¶i th« nhuém n©u, ®i ®«i guèc gç
1. Theo lêi kÓ cña cô Lª ThiÖn, b¹n häc cïng líp víi
quai m©y, mòi guèc cao cong lªn. Nh−ng mÊy
NguyÔn TÊt Thµnh. T− liÖu l−u t¹i V¨n phßng TØnh ñy
tuÇn sau, TÊt Thµnh ®· c¾t tãc ng¾n, mÆc quÇn NghÖ TÜnh.

85 86