Page 105 - http://tvs.nlv.vn/trienlam
P. 105
Cô Hå, nhµ c¸ch m¹ng còng lµ mét nhµ gi¸o vµ kh«ng chØ ë ®ã. Trong bµi th¬, ta chó ý ®Õn
dôc, ch¼ng nh÷ng Cô ch¨m lo ®µo t¹o c¸n bé, Cô ch÷ "®a do" vµ ch÷ "gi¸o dôc". Ph¶i ch¨ng lµ khi
cßn ch¨m lo x©y dùng con ng−êi. Cô Hå cã c¶ mét dïng ch÷ "®a do", Cô Hå muèn nãi r»ng kh«ng
häc thuyÕt vÒ gi¸o dôc, hay nãi mét c¸ch kh¸c, ph¶i gi¸o dôc quyÕt ®Þnh tÊt c¶ tÝnh t×nh ng−êi
®äc nh÷ng bµi cña Cô, nghe nh÷ng lêi cña Cô, ta ta, cßn cã nh÷ng yÕu tè quan träng kh¸c can
thÊy r»ng qu¶ Cô Hå cã mét häc thuyÕt vÒ gi¸o thiÖp vµo mµ qu¶ cã do tù nhiªn hay ngÉu nhiªn
dôc. Cô lµ mét phu tö víi ®Çy ®ñ ý nghÜa t«n quý phøc t¹p lµm ra; cßn ch÷ "gi¸o dôc" ë ®©y lµ sù
cña ch÷ Êy. c¶m hãa vÒ h−íng tèt hay h−íng kh«ng tèt, hoÆc
Hå ChÝ Minh lóc cßn lµ NguyÔn Sinh Cung ë tèt xÊu lÉn lén cña gi¸o dôc gia ®×nh khi tuæi th¬,
lµng Sen, tØnh NghÖ An ®· b¾t ®Çu 10 n¨m ®Ìn cña m«i tr−êng x· héi hoÆc lµ sù gi¸o dôc cã ý
s¸ch b»ng bµi vì lßng "Nh©n chi s¬ tÝnh b¶n thøc cña thÇy, cha, b¹n bÌ hay s¸ch vë, kÓ c¶ c¸c
1
thiÖn" . ThuyÕt "tÝnh thiÖn" nµy, NguyÔn ¸i Quèc viÖc lµm cña m×nh, dÇn dµ gãp phÇn lµm ra con
sÏ gÆp m·i trong c¸c s¸ch Nho vµ ë c¸c thÇy Nho. ng−êi cña m×nh.
Nãi cho ®óng, còng cã ph¸i Nho chñ tr−¬ng "tÝnh Cô Hå ®ßi hái mçi ng−êi d©n, mçi c¸n bé ph¶i
¸c", hä kh«ng ®−îc xem lµ chÝnh thèng. ChÝnh siªng häc. Häc th× ph¶i cã ®Þnh h−íng; c¸n bé häc
thèng theo m¹ch Khæng M¹nh lµ ng−êi sinh ra ®Ó lµm c«ng béc giái cho d©n; d©n häc ®Ó lµm c«ng
tÝnh vèn lµnh; tÝnh thiÖn lµ thiªn phó. Nho gia d©n tèt cña n−íc; tÊt c¶ ®Òu häc thµnh nh©n. Häc
ViÖt Nam kh«ng ai nãi kh¸c. kh«ng chØ khi cßn trÎ, mµ giµ còng cßn ph¶i häc.
Nh−ng ë s¸ch NhËt ký trong tï, Cô Hå cã bµi Víi c¸n bé tØnh NghÖ An, Cô nãi: T«i n¨m nay 71
tø tuyÖt "D¹ b¸n", trong ®ã t¸c gi¶ viÕt r»ng: lóc tuæi mµ vÉn ph¶i häc mçi ngµy. Häc kh«ng biÕt
ngñ mäi ng−êi tr«ng rÊt l−¬ng thiÖn, lóc tØnh dËy mái. Häc ph¶i cã môc ®Ých, nh− mét ng−êi thî
míi ph©n biÖt ng−êi thiÖn, ng−êi ¸c, thiÖn ¸c vèn lµm nhµ, tr−íc khi lµm ®· biÕt c¸i nhµ sÏ ra sao,
kh«ng ph¶i lµ b¶n tÝnh, phÇn nhiÒu lµ do gi¸o dôc kh«ng ph¶i nh− con ong, lµm tæ theo thãi quen
mµ nªn. b¶n nhiªn. Môc ®Ých cña sù häc lµ thµnh nh©n, lµ
ë bµi th¬ triÕt lý nµy, Cô Hå nãi lªn c¸i chç chØnh t©m, lµ trau dåi lý trÝ. Ng−êi c¸n bé tr−íc
®øng cña m×nh trong cuéc tranh luËn ngµn n¨m ph¶i biÕt chØnh m×nh, sau míi chØnh ng−êi kh¸c,
vÒ tÝnh ¸c, tÝnh thiÖn ë Trung Quèc vµ ViÖt Nam, m×nh kh«ng chØnh th× cßn mong chØnh ai? §· trau
dåi lý thuyÕt, cßn ph¶i trau dåi t×nh c¶m n÷a,
__________ ph¶i lo x©y dùng nh©n c¸ch cña m×nh, ph¶i biÕt
1. Con ng−êi sinh ra vèn b¶n tÝnh thiÖn (B.T). ¨n ë xö thÕ cã t×nh, cã nghÜa, t×nh nghÜa gi÷a
103 104
