Page 263 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

VÕ NGUYÊN GIÁP - VỊ TƯỚNG

CỦA PHONG TR O ĐẤU TRANH

CHỐNG CHỦ NGHĨA THỰC DÂN

∗
PGS.TS. VĂN NGỌC TH NH
TS. NGUYỄN VĂN TUẤN
∗∗

T ừ nửa sau thế kỷ XIX, chủ nghĩa tư bản chuyển sang giai đoạn đế

quốc, đẩy mạnh xâm chiếm thuộc địa và thiết lập sự thống trị của

mình trên toàn thế giới. Đến đầu thế kỷ XX, đại bộ phận các dân tộc ở châu
Á, châu Phi và Mỹ Latinh đều rơi vào tay của các nước thực dân phương
Tây, thế giới hầu như không còn “đất trống”, “đất vô chủ”. Trong cuốn Sự

bành trướng lãnh thổ thuộc địa châu Âu của nhà địa lý học người Đức
A. Xupan, xuất bản năm 1906, tác giả đã đưa ra số liệu về lãnh thổ thuộc địa
của các cường quốc thực dân đến năm 1900, gồm: 90,4% diện tích châu Phi,
56,6% diện tích châu Á, 100% diện tích châu Đại Dương và 27,2% diện tích

châu Mỹ . Theo V.I. Lênin, đến năm 1914, diện tích và dân số thuộc địa của
1
các cường quốc là: Anh có 33,5 triệu km , 393,5 triệu người; Nga có 17,4 triệu
2
km , 33,2 triệu người; Pháp có 10,6 triệu km , 55,5 triệu người; Đức có 2,9
2
2
triệu km , 12,3 triệu người; Mỹ có 0,3 triệu km , 9,7 triệu người; Nhật có 0,3
2
2
triệu km , 19,2 triệu người .
2
2
Cùng với sự xâm lược của chủ nghĩa thực dân, phong trào đấu tranh giải
phóng dân tộc của nhân dân các nước bị xâm chiếm xuất hiện và phát triển.
Quá trình đó diễn ra liên tục, không ngừng nghỉ ở châu Á, châu Phi và Mỹ
Latinh. Từ đầu thế kỷ XX đến khi Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc, nhiều
quốc gia đã lần lượt giành độc lập dân tộc bằng các hình thức khác nhau.

_______________
∗ Trường Đại học Sư phạm Hà Nội.
∗∗ Trường Đại học Vinh.
1, 2. Xem V.I. Lênin: Toàn tập, Nxb. Tiến bộ, Mátxcơva, 1980, t.27, tr. 473, 478.

261