Page 83 - Microsoft Word - KE CHUYEN DANH NHAN VIET NAM....doc
P. 83
chiÒu s©u cña sù triÕt lý nh−ng còng rÊt ch©n
t×nh. Ch©n t×nh trong sù lo n−íc, th−¬ng ®êi:
Buèt lßng th−¬ng d©n ®ãi rÐt
Ai nªu ®¹i nghÜa diÖt hung tµn
(“C¶m høng”)
Ch©n t×nh khi khuyªn nhñ, bµn b¹c, m¸ch b¶o NGUYÔN QUý §øC
®iÒu h¬n lÏ thiÖt cho ®êi, thËm chÝ ch©n t×nh ngay
c¶ khi phª ph¸n, tè c¸o nh÷ng tÖ n¹n x· héi vµ
c¶nh c¸o bän giµu sang ¨n trªn, ngåi trèc: 1. CËu bÐ th«ng minh
Cã thuë ®−îc thêi mÌo ®uæi chuét NguyÔn Quý §øc (1648-1720), hiÖu lµ §−êng
§Õn khi thÊt thÕ kiÕn tha bß Hiªn, tù ThÓ Nh©n, ng−êi lµng Thiªn Mç, huyÖn
Th¬ cña «ng còng hån nhiªn, phãng kho¸ng vµ Tõ Liªm, Hµ §«ng, nay thuéc Hµ Néi.
gi¶n dÞ nh− chÝnh con ng−êi «ng vËy. Nh−ng, t− NguyÔn Quý §øc lµ ng−êi th«ng minh l¹ th−êng,
t−ëng næi bËt trong th¬ «ng vÉn lµ nçi lo n−íc, ngay tõ khi cßn ®Ó chám, cËu bÐ ®· næi tiÕng lµ
th−¬ng d©n, ph¶n ®èi chiÕn tranh phong kiÕn, vµ ng−êi v¨n hay ch÷ tèt, kh¾p trong vïng ai ai còng
khi nµo còng mong mái: nÓ phôc.
Bao giê ®−îc thÊy l¹i c¶nh thÞnh trÞ Mét buæi ®i häc vÒ, thÊy vÉn cßn sím, cËu bÐ
Trêi ®Êt nh− x−a mét vÎ th¸i hßa ghÐ vµo qu¸n n−íc ë ®Çu lµng ngåi ch¬i hãng m¸t.
Võa lóc Êy cã mét «ng quan huyÖn ®i ngang qua
còng vµo nghØ ch©n. ¤ng quan thÊy mÆt mòi Quý
§øc s¸ng sña, d¸ng ng−êi nho nh· ra d¸ng con
nhµ cã häc, bÌn hái:
- CËu bÐ, cËu häc ®Õn s¸ch g× råi?
Quý §øc lÔ phÐp tr¶ lêi:
- Ch¸u häc hÕt s¸ch LuËn ng÷ råi ¹!
ThÊy thÕ, «ng huyÖn liÒn ra mét c©u ®èi ®Ó thö
tµi cËu bÐ. C©u ®èi nh− sau:
- Thùc v« cÇu b·o, c− v« cÇu an, qu©n tö chÝ;
81 82
