Page 25 - http://tvs.nlv.vn/trienlam
P. 25
Tù §øc thø 33 (1880) vµ Phã chñ kh¶o lµ Tham
t¸n néi c¸c Mai §¾c §«n. Hai ng−êi thÊy mét thÝ
sinh r©u tãc b¹c ph¬, hái ra míi biÕt ng−êi ®ã tªn
lµ §oµn Tö Quang, tuæi võa trßn 82.
Hai vÞ quan tr−êng thÊy ng−êi häc trß tuæi ngoµi
§OµN Tö QUANG - TÊM G¦¥NG t¸m m−¬i vÉn ®i thi th× lÊy lµm l¹, míi t×m hiÓu
VÒ LßNG HIÕU TH¶O, HIÕU HäC vÒ gia c¶nh cña cô lµ §oµn Tö Quang. ¤ng lµ con
thø hai cña «ng §oµn NhuyÖn, hiÖu lµ LiÖt Giang
c− sÜ vµ bµ Lª ThÞ NËm. ¤ng NhuyÖn mÊt khi bµ
T hêi x−a ë Trung Quèc, cã ng−êi tªn lµ L−¬ng NËm míi 20 tuæi, nh−ng bµ thñ tiÕt thê chång, nu«i
HiÖu, tuæi ®· cao, ®i thi ®¹i khoa ®ç ®Çu, lµm
con häc hµnh kh«n lín, kh«ng chÞu ®i b−íc n÷a vµ
cho ai biÕt chuyÖn còng ph¶i nÓ phôc, trë thµnh ®−îc vua ban biÓn ''TiÕt h¹nh kh¶ phong''.
tÊm g−¬ng cho nhiÒu ng−êi häc tËp. ë n−íc ta Tõ nhá, §oµn Tö Quang ®· ®−îc mÑ d¹y b¶o,
còng cã mét thÝ sinh bÒn gan, luyÖn chÝ ®i thi tõ khuyÕn khÝch häc hµnh, theo ®uæi khoa cö ®Ó lËp
khi trÎ ®Õn lóc giµ, song cã ®iÒu cßn l¹ h¬n, c¶m c«ng danh thi thè víi ®êi. ¤ng rÊt s¸ng d¹, häc
®éng h¬n n÷a lµ "cô thÝ sinh" nµy cßn mét mÑ giµ ®· giái nh−ng thi m·i còng chØ ®ç hai khãa tó tµi:
99 tuæi, vÉn hÕt lßng khuyªn con theo ®uæi nghiÖp mét kho¸ n¨m 49 tuæi vµ khãa thø hai 66 tuæi.
khoa cö. ThÝ sinh Êy chÝnh lµ §oµn Tö Quang. Tr−íc kú thi mÊy th¸ng, ch¼ng may, vî c¶ cña
§oµn Tö Quang sinh n¨m 1818, mÊt n¨m 1928, §oµn Tö Quang lµ NguyÔn ThÞ San mÊt. Hai con
ng−êi lµng Phông §¹t, x· Phông C«ng, huyÖn trai cña «ng §oµn còng lµ sÜ tö, ®Òu ®· lät qua c¸c
H−¬ng S¬n (nay lµ x· §øc Hßa vµ §øc L¹c, huyÖn k× kh¶o h¹ch, nh−ng theo quy ®Þnh thêi bÊy giê,
§øc Thä, tØnh Hµ TÜnh). mÑ mÊt, con trai ph¶i ®Ó tang mÑ kh«ng ®−îc dù
N¨m Thµnh Th¸i thø 12 (1900) triÒu ®×nh tæ thi. MÑ «ng §oµn lóc nµy ®· 98 tuæi, vÉn canh
chøc khoa thi H−¬ng t¹i tr−êng NghÖ An, Ch¸nh c¸nh trong lßng mét nçi buån r»ng con ch¸u m×nh
chñ kh¶o k× thi lµ Quèc tö gi¸m TÕ töu KhiÕu ai còng th«ng minh, häc hµnh ®Õn n¬i ®Õn chèn,
1
N¨ng TÜnh, ®ç tiÕn sÜ khoa Canh Th×n, niªn hiÖu mµ ch−a ai ®ç ®¹t cho r¹ng mÆt cha «ng. Nay v×
tang gia, chÞu bá lì mét k× thi H−¬ng th× thËt ®¸ng
_______________ tiÕc. Con c¸i ph¶i ®Ó tang mÑ ®· ®µnh, cßn chång
1. TÕ töu: Gièng nh− chøc hiÖu tr−ëng ngµy nay. th× lÔ gi¸o vÉn cho phÐp dù thi kia mµ. Sî con
23 24
