Page 15 - http://tvs.nlv.vn/trienlam
P. 15
Lª T− Thµnh (Lª Th¸nh T«ng) lªn lµm vua, më Vµo ®Çu thÕ kû XX, c¶ n−íc ta bïng lªn phong
®Çu mét thêi kú h−ng thÞnh vµo bËc nhÊt trong trµo §«ng Du vµ c«ng cuéc vËn ®éng Duy t©n.
lÞch sö chÕ ®é phong kiÕn ViÖt Nam. Ng−êi khëi x−íng phong trµo §«ng Du lµ nhµ chÝ
Vµo cuèi n¨m MËu Th©n (1788) khi ng−êi Anh sÜ ¸i quèc kiÖt xuÊt Phan Béi Ch©u. N¨m 1904,
hïng “¸o v¶i cê ®µo” Quang Trung trªn ®−êng tiÕn «ng lËp Duy T©n héi, vËn ®éng thanh niªn sang
qu©n ra B¾c ®¸nh ®uæi qu©n Thanh, dõng ch©n NhËt du häc ®Ó t×m ph−¬ng kÕ cøu vong d©n téc.
t¹i ®Êt NghÖ An, ®Ó tuyÓn qu©n, chØ trong mÊy Lµ ng−êi tiªu biÓu cho xu h−íng b¹o ®éng trong
ngµy ®· cã hµng v¹n trai tr¸ng xø NghÖ gia nhËp Duy T©n héi lóc bÊy giê, Phan Béi Ch©u ®· cïng
nghÜa qu©n, gãp phÇn xøng ®¸ng vµo ®¹i th¾ng Ng« Qu¶ng l«i cuèn ®−îc nhiÒu tÇng líp nh©n
d©n, kÓ c¶ gi¸o d©n tham gia phong trµo kh¸ng
qu©n Thanh t¹i Ngäc Håi, §èng §a, mïa Xu©n
Ph¸p. V¨n th¬ yªu n−íc cña Phan Béi Ch©u cã søc
n¨m Kû DËu (1789). T¹i phÝa nam thµnh phè
hÊp dÉn m¹nh mÏ, l«i cuèn, giôc gi· mäi ng−êi ra
Vinh, d−íi ch©n nói QuyÕt vµ nói Kú L©n hiÖn cßn
tay hµnh ®éng. Phan Béi Ch©u, mét ng−êi con −u
dÊu tÝch cña Ph−îng Hoµng Trung §« mµ vua
tó cña xø NghÖ, thËt xøng ®¸ng lµ nh©n vËt tiªu
Quang Trung ®· cho x©y dùng ®Ó dêi quèc ®« tõ
biÓu nhÊt trong phong trµo yªu n−íc vµ c¸ch
Phó Xu©n ra NghÖ An.
m¹ng ViÖt Nam ®Çu thÕ kû XX...
Tõ khi thùc d©n Ph¸p x©m l−îc ViÖt Nam,
Trong tiÕn tr×nh lÞch sö, con ng−êi xø NghÖ
tr−íc th¸i ®é b¹c nh−îc ®Çu hµng giÆc cña TriÒu
mang ®Çy ®ñ ®øc tÝnh chung cña d©n téc ViÖt
®×nh HuÕ, c¸c nhµ v¨n th©n cïng nh©n d©n xø
Nam, song b¶n s¾c riªng cña ®Þa ph−¬ng còng
NghÖ ®· tá râ quyÕt t©m ®¸nh “c¶ TriÒu lÉn T©y”.
®−îc h×nh thµnh ngµy cµng ®Ëm nÐt. §ã lµ do ®iÒu
N¨m Gi¸p TuÊt (1874), t¹i c¸c huyÖn Thanh
kiÖn thiªn nhiªn n¬i ®©y kh¾c nghiÖt h¬n nhiÒu
Ch−¬ng, Nam §µn ®· næi lªn cuéc khëi nghÜa cña
n¬i kh¸c víi b·o lín, lôt to, giã Lµo nãng báng,
TrÇn TÊn vµ §Æng Nh− Mai.
h¹n h¸n dai d¼ng, con ng−êi th−êng xuyªn vËt lén
Khi phong trµo CÇn V−¬ng dÊy lªn, t¹i vïng b¾c
víi thiªn tai. MÆt kh¸c, vïng ®Êt nµy tõng lµ
NghÖ An næi lªn cuéc khëi nghÜa NguyÔn Xu©n ¤n - “biªn trÊn, phªn dËu”, lµ “®Êt ®øng ch©n” cña c¸c
Lª Do·n Nh· (1885 - 1889). Trong h¬n 10 n¨m triÒu ®¹i, n¬i th−êng diÔn ra chiÕn trËn, con ng−êi
(1885 - 1896) nh©n d©n toµn xø NghÖ ®· s«i næi ph¶i th−êng xuyªn chèng chäi víi giÆc gi·. Nh÷ng
h−ëng øng cuéc khëi nghÜa Phan §×nh Phïng - nh©n tè ®ã ®· hun ®óc nªn con ng−êi NghÖ - TÜnh
Cao Th¾ng tõ huyÖn H−¬ng Khª ph¸t triÓn ra. víi nh÷ng ®Æc tÝnh nh−: c−¬ng trùc, kh¶ng kh¸i,
13 14
