Page 78 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

t− b¶n Ph¸p chiÕm ®−îc ®Òu chuyÓn qua c¶ng BÕn G«chiª (Gautier) víi c¸i tªn ViÖt Ng« Gia HËu, ®·
Thñy ra n−íc ngoµi. Ng−îc l¹i, hµng n−íc ngoµi tíi NghÖ An dß la t×nh h×nh. N¨m 1846, y ®· lËp
còng ®−îc nhËp vµo qua BÕn Thñy. C¶ng nµy ra vïng C«ng gi¸o X· §oµi. Khi ®· b×nh ®Þnh ®−îc
(cïng víi c¶ng §µ N½ng) trë thµnh trung t©m n−íc ta, bän ph¶n ®éng ®éi lèt thÇy tu ë c¸c xø
xuÊt, nhËp khÈu cña c¶ miÒn Trung §«ng D−¬ng. ®¹o lµ c¸nh tay ®¾c lùc trong c«ng cuéc cai trÞ, ®µn
Ngµy 20-12-1902, Toµn quyÒn §«ng D−¬ng ra ¸p, bãc lét cña thùc d©n Ph¸p.
nghi ®Þnh cho C«ng ty B¾c Kú vµ miÒn B¾c Trung Víi ch−¬ng tr×nh khai th¸c thuéc ®Þa lÇn thø
Kú ®éc quyÒn kinh doanh r−îu, muèi, thuèc lµo, nhÊt cña thùc d©n Ph¸p, thÞ x· Vinh ®ang chuyÓn
thuèc phiÖn tõ Hµ TÜnh trë ra. Chóng buéc d©n m×nh ®Ó trë thµnh trung t©m kinh tÕ, chÝnh trÞ
tõng lµng ph¶i tiªu thô hÕt sè r−îu do chóng ph©n cña NghÖ An, trung t©m c«ng nghiÖp vµ th−¬ng
bæ theo ®Çu ng−êi. m¹i cña c¸c tØnh phÝa B¾c xø Trung Kú vµ miÒn
Trung Kú lµ xø “b¶o hé”, cho nªn NghÖ An, Hµ Trung cña n−íc Lµo.
TÜnh vµ c¸c tØnh kh¸c ë trong xø, bªn c¹nh bé m¸y
cai trÞ cña thùc d©n Ph¸p víi hµng chôc c¬ quan *
chuyªn m«n gióp viÖc, cßn cã bé m¸y chÝnh quyÒn * *
phong kiÕn víi nh÷ng thÓ chÕ, luËt ph¸p cæ hñ, C¸i n«i quª h−¬ng giµu truyÒn thèng bÊt khuÊt
®−îc bän thùc d©n duy tr× ®Ó phôc vô cho chÝnh víi b¶n s¾c riªng cña xø NghÖ ®· t¹o cho NguyÔn
s¸ch ¸p bøc, bãc lét cña chóng. D©n ta mét cæ hai TÊt Thµnh sím cã lßng yªu n−íc, th−¬ng d©n, c¨m
trßng, võa bÞ thùc d©n Ph¸p ¸p bøc, võa bÞ phong thï giÆc vµ ý chÝ “lµm trai cho ®¸ng nªn trai”.
kiÕn ®Ì nÐn. Nh÷ng tÊm g−¬ng cña c¸c thÇy gi¸o thøc thêi vµ
¸n ng÷ tr−íc Cöa TiÒn thµnh Vinh, n¬i lµm nh÷ng ho¹t ®éng yªu n−íc s«i næi cña c¸c bËc cha
viÖc cña chÝnh quyÒn cÊp tØnh, lµ dinh thù cao chó nh− Phan Béi Ch©u, §Æng Th¸i Th©n... ®·
tÇng cña Tßa C«ng sø Ph¸p. PhÝa t©y lµ nhµ thê kÝch thÝch cao ®é chÝ khÝ cña anh. Th¸i ®é bÊt hîp
C«ng gi¸o CÇu RÇm cao chãt vãt. ë Vinh cã hÖ t¸c, ngÇm chèng ®èi thùc d©n, phong kiÕn, vµ sù
thèng nhµ dßng, c¸c tr−êng tiÓu, ®¹i chñng viÖn, thøc thêi, lßng th−¬ng d©n, yªu n−íc cña th©n phô
bao gåm hµng tr¨m linh môc Ph¸p vµ ViÖt. cã ¶nh h−ëng s©u xa ®Õn sù h×nh thµnh nh©n c¸ch
Thùc d©n Ph¸p ®· tõng dïng chiªu bµi “truyÒn cña anh.
gi¸o” ®Ó dÔ dµng x©m l−îc n−íc ta. Tõ nh÷ng n¨m Theo b−íc bé hµnh cña th©n phô qua nhiÒu ®Þa
®Çu thÕ kû XIX, tªn thùc d©n ®éi lèt thÇy tu ph−¬ng, tiÕp xóc víi nhiÒu nho sÜ tiÕn bé, t©m hån,

75 76