Page 76 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

lµm quan, «ng ra Hµ Néi lµm cho nhµ in mét thêi lµm quen víi nÒn v¨n minh Ph¸p, muèn t×m xem
1
gian råi vÒ Vinh më tr−êng d¹y häc... nh÷ng g× Èn ®»ng sau nh÷ng ch÷ Êy” .
Cuéc ®êi cña thÇy cßn nhiÒu b−íc th¨ng trÇm
n÷a, vµ TÊt Thµnh cßn ®−îc gÆp l¹i thÇy ë *
Tr−êng Quèc häc vÒ sau. Ph¶i ch¨ng, nh÷ng bøc * *
tranh biÕm häa rÊt sinh ®éng cña NguyÔn ¸i
2
Quèc trªn b¸o Le Paria (Ng−êi cïng khæ) ®−îc ThÞ x· Vinh - tØnh lþ NghÖ An, sÇm uÊt h¼n lªn
b¾t nguån tõ khi häc vÏ víi mét häa sÜ trø danh so víi mÊy n¨m tr−íc. N¨m 1905 lµ n¨m thø t¸m
lµ Lª Huy MiÕn? Còng rÊt cã thÓ, nh−ng ®iÒu ®ã cña ch−¬ng tr×nh khai th¸c thuéc ®Þa lÇn thø nhÊt
nÕu cã còng ch−a quan träng b»ng sù tiÕp thô t− cña Ph¸p ë §«ng D−¬ng. Cïng lóc víi viÖc lµm c¸c
t−ëng yªu n−íc vµ ý thøc chèng chÕ ®é thùc d©n ®−êng giao th«ng tõ ViÖt qua Lµo, ngµy 27-3-1905,
cña thÇy. tuyÕn ®−êng s¾t tõ Hµ Néi vµo Vinh ®−îc kh¸nh
thµnh b»ng chuyÕn xe löa ch¹y tiÕp vµo Nam tõ
Vµo tr−êng míi cã nhiÒu ®iÒu míi l¹. Tay quen
ga Hµm Rång. §−êng phè ë Vinh ®−îc më réng.
cÇm bót l«ng viÕt ch÷ H¸n, nay lÇn ®Çu viÕt bót
Nhµ m¸y söa ch÷a xe löa Tr−êng Thi ®ang ®−îc
s¾t, TÊt Thµnh thÊy rÊt ng−îng, nh−ng l©u dÇn
khëi c«ng x©y dùng; c¸c hiÖu bu«n cña Ph¸p kiÒu
còng quen. Häc quèc ng÷ qu¶ lµ chãng biÕt ®äc,
vµ Hoa kiÒu b¸n nhiÒu lo¹i hµng nhËp khÈu. Trô
biÕt viÕt, kh¸c h¼n ch÷ Nho, häc ch÷ nµo biÕt ch÷
së c¸c chi nh¸nh Héi l©m nghiÖp vµ lµm diªm
Êy, kh«ng ghÐp vÇn ®−îc. Tr−êng vÉn cã giê d¹y
§«ng D−¬ng, C«ng ty Ph¸p ¸, C«ng ty B¾c Kú vµ
ch÷ H¸n. Anh em TÊt Thµnh cã lîi thÕ vÒ m«n
miÒn B¾c Trung Kú, C«ng ty Laoxiªn (Lµo) ®−îc
nµy. Khi häc tõ vùng Ph¸p, TÊt Thµnh th−êng
x©y dùng ë Vinh - BÕn Thñy. Do nhu cÇu xuÊt,
chua ch÷ H¸n bªn c¹nh cho dÔ nhí nghÜa tõ.
nhËp khÈu ngµy cµng t¨ng nhanh, c¶ng s«ng BÕn
ChÝnh tõ líp häc nµy, TÊt Thµnh b¾t ®Çu tiÕp
Thñy ®−îc n¹o vÐt. NhiÒu tµu bu«n n−íc ngoµi
xóc víi mÊy tõ Tù do - B×nh ®¼ng - B¸c ¸i treo
cËp bÕn. C¸c tµi nguyªn nh− l©m s¶n, h¶i s¶n mµ
trªn t−êng líp. Anh b¾t ®Çu suy nghÜ vÒ ý nghÜa
cña nh÷ng tõ hÊp dÉn ®ã. VÒ sau, anh ®· cã dÞp ____________
nh¾c l¹i kû niÖm Êy víi mét nhµ b¸o Liªn X«: “Khi 1. Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, S®d, t. 1, tr. 461.
2. ThÞ x· Vinh ®−îc thµnh lËp theo ®¹o dô ngµy 20-10-1898
t«i ®é m−êi ba tuæi, lÇn ®Çu tiªn t«i ®−îc nghe ba
cña vua Thµnh Th¸i vµ NghÞ ®Þnh cña Toµn quyÒn §«ng
ch÷ Ph¸p: Tù do, B×nh ®¼ng, B¸c ¸i... t«i rÊt muèn D−¬ng ngµy 30-10-1899.

73 74