Page 46 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

Phần I: ĐƯỜNG BÁC HỒ ĐI CỨU NƯỚC ĐƯỜNG BÁC HỒ ĐI CỨU NƯỚC

đoạn. Phương tiện chủ yếu ngày đó là đi bộ hoặc ghe bệnh. Trong thời gian lưu lại đây, cụ Phan kết thân với
buôn chạy buồm. cụ Hồ Tá Bang và lập một thư xã (đây là nơi hoạt động
Gần hết năm 1909, Nguyễn Tất Thành chỉ đi được hơn chính trị đầu tiên của Hội Liên Thành). Trụ sở của Thư
500 cây số. Sau những ngày dừng chân ở Duồng, một làng xã đặt tại đình làng Phú Tài nhằm truyền bá chữ quốc
ngữ, giảng sách tiến bộ và tuyên truyền tư tưởng yêu
biển sầm uất ở xã Chí Công (Tuy Phong - Bình Thuận),
nước. Trong thời gian ở Phan Thiết, Phan Chu Trinh có
Bác theo ông nghè Trương Gia Mô (bạn của cụ Phó bảng)
bàn bạc với hai người con trai của nhà thơ yêu nước
vào Phan Thiết và gặp cụ Nguyễn Hiệt Chi, con của cụ
Nguyễn Thông, là Nguyễn Trọng Lội, Nguyễn Quý Anh
Nguyễn Hằng Chi, một sĩ phu trong phong trào yêu nước,
và cụ Hồ Tá Bang để tìm cách mở mang dân trí. Muốn
đang làm việc ở Phan Thiết, gặp cụ Hồ Tá Bang, Trưởng
vậy, trước nhất phải hoạt động gây quỹ, vì có tiền mới
ban quản trị công ty Liên Thành và được cụ Bang hết lòng
làm được việc mở trường học hoặc quán sách...
giúp đỡ. Công ty Liên Thành thu xếp để Nguyễn Tất Đến tháng 9-1905, Phan Chu Trinh trở về xứ Quảng. Ít
Thành dạy học ở Trường Dục Thanh. Phan Thiết là nơi lâu sau, Công ty nước mắm Liên Thành chính thức được
dừng chân lâu nhất trên chặng đường của Người trong thành lập.
thời gian này. Trước đó, nhà thơ yêu nước Nguyễn Thông (1826-
Bình Thuận những năm đó là đầu mối giữa Nam Bộ
1894) từ Tân An ra Phan Thiết lập Đồng Châu xã nhằm
và Trung Bộ, là chặng đường gần như cuối trong cuộc
gây dựng cơ sở chống Pháp. Ông cho cất một ngôi nhà
Nam du của các nhà lãnh đạo phong trào Duy Tân,
nhỏ bên bờ sông Cà Ty và đặt tên là Ngọa Du Sào (có
cũng là nơi lánh nạn của các nhà nho yêu nước. Phan
nghĩa là "Tổ nằm chơi"). Tập thơ Ngọa Du Sào đầy lòng
Bội Châu, Ngô Đức Kế, Đặng Nguyên Cẩn... đều đã có
yêu nước đã ra đời ở đây:
dịp đến Phan Thiết. Cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc trên
đường vào Nam Bộ cũng đã nhiều lần tới Phan Thiết. Tham quan ô lại một phường
Cuối năm 1904, Phan Chu Trinh, Trần Quý Cáp, Huỳnh Nuôi thân bằng máu, bằng xương dân lành.
Thúc Kháng đi chu du để tuyên truyền cho phong trào
(Thơ Nguyễn Thông)
Duy Tân ở các tỉnh cực Nam. Ghe bầu đưa các cụ vào
Bình Thuận, sau khi khảo sát, Trần Quý Cáp và Huỳnh Ngọa Du Sào là một căn nhà có gác xép dài 6m50,
Thúc Kháng trở về Xứ Quảng. Phan Chu Trinh bị bệnh rộng hơn 4m, cao hơn 2m, là nơi hò hẹn gặp gỡ bình thơ
ở lại Phan Thiết, vì thế mới có bài thơ Phan Thiết ngọa và bàn chuyện quốc sự của các sĩ phu yêu nước, cũng là

43 44