Page 48 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

Phần I: ĐƯỜNG BÁC HỒ ĐI CỨU NƯỚC ĐƯỜNG BÁC HỒ ĐI CỨU NƯỚC

nơi bày tỏ tâm sự của những người yêu nước ở ẩn vì bế vỏn vẹn có bốn nữ. Học sinh hơn một nửa ở nội trú,
tắc chưa tìm được lối thoát cho cuộc đời và cho đất nước. trường có cất một căn nhà, gọi là nhà Ngư cho học sinh
và các thầy giáo ăn ở tập thể. Việc ăn ở của học sinh do
*
trường đài thọ. Trường dạy chữ quốc ngữ là chính,
* *
nhưng cũng có giờ dạy chữ Hán và chữ Pháp. Trước sân
Năm 1908, Nguyễn Trọng Lội và Nguyễn Quý Anh trường có một cây cổ thụ to và ngoài cổng là sông Cà Ty
mở Trường Dục Thanh. Trường được thành lập dưới sự êm đềm. Gần cây cổ thụ có một hồ sen nhỏ, nhiều rãnh
bảo trợ toàn diện của Hội Liên Thành (sau này là Công ty hoa huệ, hoa trúc đào. Trường được nhân dân ủng hộ,
nước mắm Liên Thành). "Thời bấy giờ không có Công ty nhiều người hiến ruộng góp quỹ cho trường. Ngoài hai
nào của người mình mà lớn bằng, các tỉnh ở cực Nam người con của cụ Nguyễn Thông, ông Hồ Tá Bang cũng
Trung Việt noi gương thành lập những Công ty Hưng là người có nhiều đóng góp cho trường. Với tư tưởng và
Tân, Phong Thạnh, Đồng Thạnh và Đồng Nghiệp Bình mục đích, phương pháp tiến bộ, Trường Dục Thanh
Thuận Hàm Ngư Thủy. Dân chúng Bình Thuận hưởng được khắp nơi biết tiếng, được nhiều nhà yêu nước quan
ứng, nên mới có câu phương ngôn: "Văn chương không tâm. Chính vậy mà Nguyễn Tất Thành trên đường vào
bằng xương cá mòi". Vì rằng khi đó có vốn muối cá mòi Nam đã nghe, đã biết và đã tìm đến trường. Năm ấy,
làm mắm giàu có hơn là đeo đuổi nghiệp thi cử, văn Người vừa tròn 20 tuổi. Là con của một Phó bảng yêu
chương. Nhờ cụ Phan Chu Trinh chủ xướng, khuyến nước, được cụ nghè Mô giới thiệu, nên Người được ban
khích, giáo dục công thương hội mà phong trào truyền bá phụ trách và các thầy giáo ở trường rất quý trọng. Cụ
canh tân, mở mang thương nghiệp, chấn hưng công Nguyễn Quý Phầu, cháu ruột nhà thơ Nguyễn Thông, là

nghiệp đã được khởi phát và thực hiện tại Bình Thuận học trò lớp ba của thầy giáo Nguyễn Tất Thành kể lại:
sớm hơn ở Bắc phần và Nam phần" . "Dù là mới vào dạy chưa được bao lâu nhưng thầy
*
2
Trường Dục Thanh với diện tích trên 120 m , mái lợp Thành đã được nhiều học trò quý mến. Tết đến, học trò
bằng ngói âm dương, không có tường xây, chỉ có vách nội trú đều về nhà ăn Tết, các thầy giáo cũng vậy, chỉ có
bằng song gỗ xếp chéo hình thoi. Trường có 4 lớp, khoảng thầy Thành ở lại trường".
100 học sinh (có cả học sinh của các tỉnh Nam Bộ) và chỉ Tết năm 1910, Bác đã ăn Tết với gia đình con cháu cụ

__________ Nguyễn Thông. Theo tục lệ địa phương, Tết đến, mọi
người thường mua hoa trường sanh màu vàng như bông
* Theo Đông kinh nghĩa thục của Nguyễn Hiến Lê.
45 46