Page 16 - http://tvs.nlv.vn/trienlam
P. 16
Cuối năm 1900, ông Nguyễn Sinh Sắc được Được tin vợ qua đời, ông Nguyễn Sinh Sắc
cử đi coi thi ở trường thi hương Thanh Hóa. vội trở lại Huế, đưa con về quê. Sau khi thu
Ông đưa Nguyễn Sinh Khiêm đi cùng, còn xếp cuộc sống cho các con, được sự động viên
Nguyễn Sinh Cung thì về sống với mẹ trong nội của bà con trong họ ngoài làng, ông Nguyễn
thành Huế. Bà Loan sinh bé Xin trong hoàn Sinh Sắc lại vào Huế dự kỳ thi hội năm Tân
cảnh khó khăn, túng thiếu nên lâm bệnh và Sửu. Lần này đi thi ông mang tên mới là
qua đời. Chẳng bao lâu sau, bé Xin quá yếu Nguyễn Sinh Huy.
cũng theo mẹ. Mới 11 tuổi, Nguyễn Sinh Cung Tháng 5-1901, ông Nguyễn Sinh Huy đậu
đã chịu nỗi đau mất mẹ và em. Phó bảng khoa thi hội Tân Sửu. Khoảng tháng
Hơn 5 năm sống ở kinh thành Huế, Nguyễn 9-1901, Nguyễn Sinh Cung cùng gia đình
Sinh Cung thấy được nhiều điều mới lạ. So với chuyển về sống ở quê nội. Ông Nguyễn Sinh
quê hương xứ Nghệ, Huế có nhiều nhà cửa to Huy làm lễ vào làng cho hai con trai với tên
đẹp, nhiều cung điện uy nghiêm. Nguyễn Sinh mới là Nguyễn Tất Đạt (Sinh Khiêm) và
Cung cũng thấy ở Huế có nhiều lớp người, Nguyễn Tất Thành (Sinh Cung).
những người Pháp thống trị nghênh ngang, Tại quê nhà, Nguyễn Tất Thành được gửi
hách dịch và tàn ác; những ông quan Nam đến học chữ Hán với các thầy giáo Hoàng Phan
triều bệ vệ trong những chiếc áo gấm, hài Quỳnh, Vương Thúc Quý và sau là thầy Trần
nhung, mũ cánh chuồn, nhưng khúm núm rụt Thân. Các thầy đều là những người yêu nước.
rè; còn phần đông người lao động thì chịu Nguyễn Tất Thành được nghe nhiều chuyện
chung số phận đau khổ và tủi nhục. Đó là những qua các buổi bàn luận thời cuộc giữa các thầy
người nông dân rách rưới mà người Pháp gọi là với các sĩ phu yêu nước. Nguyễn Tất Thành dần
bọn nhà quê, những phu khuân vác, những người dần hiểu được thời cuộc và sự day dứt của các
cu ly kéo xe tay, những trẻ em nghèo khổ, lang bậc cha chú trước cảnh nước mất, nhà tan.
thang trên đường phố... Những hình ảnh đó đã Trong những người mà ông Sắc thường gặp gỡ
in sâu vào ký ức của Nguyễn Sinh Cung. có ông Phan Bội Châu. Giống như nhiều nhà
13 14
