Page 17 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

Nho yêu nước lúc bấy giờ, Phan Bội Châu cũng
day dứt trước hiện tình đất nước và số phận
của dân tộc. Con người nhiệt huyết ấy trong lúc
rượu say vẫn thường ngâm hai câu thơ của
Viên Mai:
“Mỗi phạn bất vong duy trúc bạch,
Lập thân tối hạ thị văn chương”.
Nghĩa là:
“Mỗi bữa (ăn) không quên ghi sử sách,
Lập thân hèn nhất ấy (là) văn chương”.
Câu thơ đã tác động nhiều đến Nguyễn Tất
Thành và góp phần định hướng cho người thiếu
niên sớm có hoài bão lớn.
Lớn dần lên, càng đi vào cuộc sống của
người dân địa phương, Nguyễn Tất Thành càng
thấm thía thân phận cùng khổ của người dân
mất nước. Đó là nạn thuế khóa nặng nề cùng
với việc nhân dân bị bắt làm phu xây dựng
đường trong tỉnh, làm đường từ Cửa Rào, đi
Xiêng Khoảng (Lào) nơi rừng thiêng nước độc.
Những cuộc ra đi không có ngày về, nhân dân
lầm than, ai oán.
Mùa xuân năm 1903, Nguyễn Tất Thành
theo cha đến xã Võ Liệt, huyện Thanh Chương,
tỉnh Nghệ An và tiếp tục học chữ Hán. Tại đây
15
Nguyễn Tất Thành lại có dịp nghe chuyện thời
cuộc của các sĩ phu đến đàm đạo với cha mình.
Cuối năm 1904, Nguyễn Tất Thành theo
cha sang làng Du Đồng, huyện Đức Thọ, tỉnh
Hà Tĩnh, khi ông Sắc đến đây dạy học. Ngoài
thời gian học tập, Nguyễn Tất Thành thường
theo cha đến các vùng trong tỉnh như làng
Đông Thái, quê hương của Phan Đình Phùng,
thăm các di tích thành Lục niên, miếu thờ La
Sơn phu tử Nguyễn Thiếp, v.v..
Tháng 7-1905, Nguyễn Tất Thành theo cha
đến huyện Kiến Xương, Thái Bình, trong dịp ông
Nguyễn Sinh Sắc đi gặp các sĩ phu ở vùng đó.
Khoảng tháng 9-1905, Nguyễn Tất Thành
và Nguyễn Tất Đạt được ông Nguyễn Sinh Huy
xin cho theo học lớp dự bị (préparatoire) Trường
tiểu học Pháp - bản xứ ở thành phố Vinh.
Chính tại ngôi trường này, Nguyễn Tất Thành
lần đầu tiên được tiếp xúc với khẩu hiệu Tự do -
Bình đẳng - Bác ái.
Những chuyến đi này giúp Nguyễn Tất
Thành mở rộng thêm tầm nhìn và tầm suy
nghĩ. Anh nhận thấy ở đâu người dân cũng lam
lũ đói khổ, nên dường như trong họ đang âm ỷ
những đốm lửa muốn thiêu cháy bọn áp bức bóc
16