Page 11 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

x· héi lµm viÖc trong c¸c nhµ m¸y... Bän thùc
d©n tù do c­íp ®Êt, më nhiÒu ®ån ®iÒn quanh
Sµi Gßn, trång cµ phª, cao su vµ b¾t ®Çu cho
xuÊt c¶ng mét khèi l­îng kh¸ lín n«ng s¶n, l©m
s¶n. C¶ng Sµi Gßn më thªm bÕn, x©y thªm kho,
mé thªm c«ng nh©n, t¨ng thªm xe vËn t¶i. C¸c
tµu Ph¸p, Anh, §øc, Hµ Lan, Na Uy, NhËt B¶n
mçi th¸ng ra vµo c¶ng d¨m chôc chiÕc.
¤ng Tr­¬ng Gia M«, mét ng­êi b¹n ®ång
khoa b¶ng víi cha NguyÔn TÊt Thµnh ®­a anh
®Õn ë trä mét nhµ ng­êi quen ë xãm CÇu R¹ch
BÇn, mét xãm nghÌo t¨m tèi.
Sµi Gßn míi më mét tr­êng d¹y nghÒ ba
n¨m chuyªn ®µo t¹o c«ng nh©n hµng h¶i vµ
c«ng nh©n c¬ khÝ cña x­ëng Ba Son. Tr­êng
chËt hÑp, trªn ®Çu c¸c thî häc viÖc nh»ng nhÞt
nh÷ng d©y cuaroa. NguyÔn TÊt Thµnh xin vµo
häc ë tr­êng nµy. Anh muèn trë thµnh mét c«ng
nh©n ®øng m¸y. Ng­êi thanh niªn Êy mang ®Õn
Sµi Gßn bÇu nhiÖt huyÕt vµ c¸i míi trong c¸ch
nghÜ vµ c¸ch sèng. Gi÷a mét x· héi phong kiÕn
vµ thuéc ®Þa coi khinh lao ®éng ch©n tay, anh tù
nguyÖn vµ h¨m hë ®i häc nghÒ thî m¸y ®Ó cã
®iÒu kiÖn tiÕp xóc víi kü thuËt míi.
NguyÔn TÊt Thµnh ®Õn tr­êng häc nghÒ,
lßng canh c¸nh hoµi b·o gi¶i phãng nh©n d©n.
Cøu n­íc, cøu d©n b»ng con ®­êng nµo? Anh
cho r»ng ph¶i b¾t ®Çu b»ng viÖc xem xÐt, quan
9 10
s¸t thËt nhiÒu, t×m ra lý luËn c¸ch m¹ng ®óng
®Ó cã hµnh ®éng c¸ch m¹ng ®óng. Anh muèn
sang Ph¸p, n¬i trµo l­u t­ t­ëng tù do, d©n
quyÒn, d©n chñ vµ khoa häc - kü thuËt ®ang
ph¸t triÓn, muèn lµm quen víi nÒn v¨n minh
Ph¸p, t×m xem nh÷ng g× Èn giÊu ®»ng sau nh÷ng
tõ: Tù do, B×nh ®¼ng, B¸c ¸i cña ng­êi Ph¸p mµ
anh ®­îc biÕt trªn ghÕ nhµ tr­êng.
Mét ng­êi b¹n th©n cña NguyÔn TÊt Thµnh
ë Sµi Gßn biÕt ý ®Þnh Êy hái anh lÊy ®©u ra tiÒn
mµ ®i. Anh gi¬ hai bµn tay, qu¶ quyÕt: "§©y,
tiÒn ®©y, t«i sÏ lµm viÖc, t«i sÏ lµm bÊt cø viÖc g×
®Ó sèng vµ ®Ó ®i". Anh kh«ng dùa vµo sù quyªn
gãp cña ng­êi giµu hoÆc bÊt cø ai. Anh dùa vµo
nghÞ lùc vµ søc lao ®éng cña chÝnh anh. Anh
v­ît lªn trªn nh÷ng ng­êi yªu n­íc cïng thêi
trong lÜnh vùc t­ t­ëng x· héi b»ng mét ph­¬ng
thøc chÝnh x¸c ®Ó t×m ch©n lý, b»ng tinh thÇn
tù lùc tù c­êng ®Õn cao ®é vµ mét quyÕt t©m s¾t
®¸ kh«ng g× lay chuyÓn ®­îc.
Thêi c¬ vµ tiÕng gäi cña lý t­ëng kh«ng cho
NguyÔn TÊt Thµnh häc hÕt ba n¨m ë tr­êng d¹y
nghÒ. Míi häc ba th¸ng, anh bá häc. Tr­a ngµy
2-6-1911, anh ra bÕn Nhµ Rång. Võa lóc mét
chiÕc tµu lín cña h·ng S¸cgi¬ Rªugni cËp bÕn.
§©y lµ tµu Amiran Latus¬ T¬rªvin. NguyÔn TÊt
Thµnh lªn tµu xin viÖc lµm. Lóc ®Çu chñ tµu