Page 14 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

ngÇn ng¹i v× thÊy anh gÇy gß, cã vÎ mét anh Viªn thuyÒn tr­ëng Lui £®ua Maisen, 38

häc trß h¬n lµ mét ng­êi lao ®éng. Sau ®ã còng tuæi, quª ë §oongkec, miÒn B¾c n­íc Ph¸p, giao
nhËn vµ hÑn h«m sau ®Õn. NguyÔn TÊt Thµnh anh Ba lµm phô bÕp: nhÆt rau, v¸c khoai, röa
xuèng tµu lµm tõ ngµy 3-6-1911 víi mét tªn míi nåi, cµo lß, xóc than, dän cho chñ bÕp Ph¸p ¨n...
lµ V¨n Ba. Cïng xuèng tµu h«m ®ã víi anh cã Lµm viÖc quÇn quËt suèt tõ s¸ng tinh m¬ ®Õn
®ªm, anh Ba m×nh ®Çy bôi than vµ må h«i. Cã
bèn thanh niªn ViÖt Nam, nh÷ng n«ng d©n
khi hai, ba giê s¸ng, cai nhµ bÕp cßn gäi anh
nghÌo khæ, mï ch÷, bá lµng vµ gia ®×nh ®i kiÕm
dËy ®i khu©n v¸c thùc phÈm dù tr÷ ë kho ­íp
¨n: Lª Quang Chi, NguyÔn V¨n Tri, NguyÔn
l¹nh ®­a lªn bÕp. L­¬ng anh Ba ghi trªn sæ tµu
Tu©n, §Æng Quan Rao. Trªn tµu cã ba ng­êi
lµ 45 phr¨ng mét th¸ng (tøc 4 ®ång 5 hµo tiÒn
ViÖt Nam lµm cho h·ng tµu tõ tr­íc. §Êy lµ c¸c
§«ng D­¬ng). Nh­ng sau khi tr¶ tiÒn ¨n, tiÒn
"båi", theo c¸ch gäi cña tµu: NguyÔn V¨n Hïm,
nép cho cai bÕp, gãp vµo quü b¶o hiÓm cho riªng
Bïi V¨n Viªn, NguyÔn V¨n Ba.
thñy thñ ng­êi Ph¸p, trõ ®Çu trõ ®u«i mäi
Amiran Latus¬ T¬rªvin lµ mét trong nh÷ng
kho¶n, thùc tÕ anh chØ cßn ®­îc lÜnh 10 phr¨ng.
con tµu lín ®Çu thÕ kû XX, võa chë hµng, võa chë
Trong khi ®ã, viªn thuyÒn tr­ëng Maisen lÜnh
kh¸ch, dµi 124m10, réng 15m20, ch¹y m¸y h¬i
l­¬ng chÝnh h»ng th¸ng lµ 300 phr¨ng, ch­a kÓ
n­íc cã 2.800 søc ngùa, träng t¶i 5.572 tÊn. §¸y phô cÊp, vµ líp "g¸c x«ng" trªn tµu, tøc båi
tµu cã hÇm chøa 900 tÊn n­íc ngät vµ 15 tÊn ng­êi Ph¸p lµm cïng viÖc nh­ anh Ba nh­ng
than ®Ó cã thÓ ch¹y mét m¹ch 12.000 h¶i lý kh«ng h­ëng l­¬ng nhiÒu gÊp ba l­¬ng anh. Trong bé
ph¶i ghÐ bÕn. ë boong trªn cïng cã buång c¸c sÜ quÇn ¸o xanh cña båi tµu, anh Ba khu©n v¸c lªn
quan, thñy thñ ng­êi Ph¸p, phßng ¨n, phßng hót thang xuèng thang, khi x¸ch n­íc, xóc than, lóc
thuèc l¸ vµ mét d·y buång cho 40 kh¸ch ®i vÐ dän ch¶o, gät khoai, anh ph¶i ®em hÕt søc ra
h¹ng nhÊt. Khoang d­íi cïng phÝa gi÷a tµu lµ n¬i míi lµm xong hÕt viÖc. PhÇn lín kh¸ch ®i tµu lµ
®Æt c¸c thø m¸y, ba nåi h¬i lín vµ chç ngñ cña c¸c ng­êi Ph¸p vµ ch©u ¢u, chØ cã hai, ba ng­êi
båi tµu. ë ®©y kh«ng khÝ ngét ng¹t, tranh tèi ViÖt Nam. Bïi Quang Chiªu, mét kü s­ canh
tranh s¸ng, suèt ngµy ®ªm tiÕng m¸y ch¹y x×nh n«ng ng­êi ViÖt quèc tÞch Ph¸p, ®i tµu vÐ h¹ng
xÞch rung chuyÓn v¸ch hÇm, nhøc tai nhøc ãc, nhÊt cïng víi gia ®×nh sang Ph¸p du lÞch, tr«ng
ng­êi kh«ng quen rÊt khã ngñ. thÊy anh Ba, liÒn gäi anh l¹i b¶o: "T¹i sao con

11 12