Page 13 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

ngÇn ng¹i v× thÊy anh gÇy gß, cã vÎ mét anh
häc trß h¬n lµ mét ng­êi lao ®éng. Sau ®ã còng
nhËn vµ hÑn h«m sau ®Õn. NguyÔn TÊt Thµnh
xuèng tµu lµm tõ ngµy 3-6-1911 víi mét tªn míi
lµ V¨n Ba. Cïng xuèng tµu h«m ®ã víi anh cã
bèn thanh niªn ViÖt Nam, nh÷ng n«ng d©n
nghÌo khæ, mï ch÷, bá lµng vµ gia ®×nh ®i kiÕm
¨n: Lª Quang Chi, NguyÔn V¨n Tri, NguyÔn
Tu©n, §Æng Quan Rao. Trªn tµu cã ba ng­êi
ViÖt Nam lµm cho h·ng tµu tõ tr­íc. §Êy lµ c¸c
"båi", theo c¸ch gäi cña tµu: NguyÔn V¨n Hïm,
Bïi V¨n Viªn, NguyÔn V¨n Ba.
Amiran Latus¬ T¬rªvin lµ mét trong nh÷ng
con tµu lín ®Çu thÕ kû XX, võa chë hµng, võa chë
kh¸ch, dµi 124m10, réng 15m20, ch¹y m¸y h¬i
n­íc cã 2.800 søc ngùa, träng t¶i 5.572 tÊn. §¸y
tµu cã hÇm chøa 900 tÊn n­íc ngät vµ 15 tÊn
than ®Ó cã thÓ ch¹y mét m¹ch 12.000 h¶i lý kh«ng
ph¶i ghÐ bÕn. ë boong trªn cïng cã buång c¸c sÜ
quan, thñy thñ ng­êi Ph¸p, phßng ¨n, phßng hót
thuèc l¸ vµ mét d·y buång cho 40 kh¸ch ®i vÐ
h¹ng nhÊt. Khoang d­íi cïng phÝa gi÷a tµu lµ n¬i
®Æt c¸c thø m¸y, ba nåi h¬i lín vµ chç ngñ cña c¸c
båi tµu. ë ®©y kh«ng khÝ ngét ng¹t, tranh tèi
tranh s¸ng, suèt ngµy ®ªm tiÕng m¸y ch¹y x×nh
xÞch rung chuyÓn v¸ch hÇm, nhøc tai nhøc ãc,
ng­êi kh«ng quen rÊt khã ngñ.
11
Viªn thuyÒn tr­ëng Lui £®ua Maisen, 38
tuæi, quª ë §oongkec, miÒn B¾c n­íc Ph¸p, giao
anh Ba lµm phô bÕp: nhÆt rau, v¸c khoai, röa
nåi, cµo lß, xóc than, dän cho chñ bÕp Ph¸p ¨n...
Lµm viÖc quÇn quËt suèt tõ s¸ng tinh m¬ ®Õn
®ªm, anh Ba m×nh ®Çy bôi than vµ må h«i. Cã
khi hai, ba giê s¸ng, cai nhµ bÕp cßn gäi anh
dËy ®i khu©n v¸c thùc phÈm dù tr÷ ë kho ­íp
l¹nh ®­a lªn bÕp. L­¬ng anh Ba ghi trªn sæ tµu
lµ 45 phr¨ng mét th¸ng (tøc 4 ®ång 5 hµo tiÒn
§«ng D­¬ng). Nh­ng sau khi tr¶ tiÒn ¨n, tiÒn
nép cho cai bÕp, gãp vµo quü b¶o hiÓm cho riªng
thñy thñ ng­êi Ph¸p, trõ ®Çu trõ ®u«i mäi
kho¶n, thùc tÕ anh chØ cßn ®­îc lÜnh 10 phr¨ng.
Trong khi ®ã, viªn thuyÒn tr­ëng Maisen lÜnh
l­¬ng chÝnh h»ng th¸ng lµ 300 phr¨ng, ch­a kÓ
phô cÊp, vµ líp "g¸c x«ng" trªn tµu, tøc båi
ng­êi Ph¸p lµm cïng viÖc nh­ anh Ba nh­ng
h­ëng l­¬ng nhiÒu gÊp ba l­¬ng anh. Trong bé
quÇn ¸o xanh cña båi tµu, anh Ba khu©n v¸c lªn
thang xuèng thang, khi x¸ch n­íc, xóc than, lóc
dän ch¶o, gät khoai, anh ph¶i ®em hÕt søc ra
míi lµm xong hÕt viÖc. PhÇn lín kh¸ch ®i tµu lµ
ng­êi Ph¸p vµ ch©u ¢u, chØ cã hai, ba ng­êi
ViÖt Nam. Bïi Quang Chiªu, mét kü s­ canh
n«ng ng­êi ViÖt quèc tÞch Ph¸p, ®i tµu vÐ h¹ng
nhÊt cïng víi gia ®×nh sang Ph¸p du lÞch, tr«ng
thÊy anh Ba, liÒn gäi anh l¹i b¶o: "T¹i sao con
12