Page 106 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

Nh©n c¸ch cña quan ®èc häc ®· nh− vËy, hµng hÊp dÉn. Cã h«m, thÇy kÓ r»ng: ë bªn Ph¸p còng
ngò gi¸o viªn l¹i l¾m kÎ th« b¹o víi häc sinh. Lui cã ng−êi nghÌo, ®ªm ®ªm, c¸c c« g¸i Ph¸p nghÌo
Pªs«, mét gi¸o viªn d¹y m«n khoa häc th−êng ph¶i ra v−ên Lócx¨mbua lµm tiÒn ®Ó kiÕm sèng;
thøc, rÊt hay miÖt thÞ häc sinh. Cã h«m, y m¾ng «ng giµ, bµ l·o kh«ng n¬i n−¬ng tùa, chèng gËy ®i
mét häc sinh lµ “cochon” (®å lîn), tøc th× c¶ líp däc theo c¸c ®−êng phè sôc s¹o c¸c thïng r¸c t×m
®øng dËy ph¶n ®èi, bá giê, kh«ng häc n÷a. LÇn Êy, nh÷ng thø g× cßn ¨n ®−îc th× ¨n... Trong c¸c th−
y bÞ cÊp trªn khiÓn tr¸ch. viÖn, c¸c b¶o tµng cña Ph¸p cã nhiÒu cæ vËt, nhiÒu
Tuy vËy, trong hµng ngò gi¸o viªn vÉn cßn mÊy s¸ch vë quý. §Æc biÖt lµ ng−êi ®äc cã thÓ ®Õn th−
thÇy võa giái, võa cã l−¬ng t©m nhµ gi¸o nh− thÇy viÖn ®äc nh÷ng quyÓn s¸ch nãi vÒ c¸ch m¹ng
Hoµng Th«ng d¹y ch÷ H¸n, thÇy Lª Huy MiÕn Ph¸p vµ c¸ch m¹ng thÕ giíi. Ng−êi Ph¸p ë Ph¸p
d¹y vÏ. kh¸c ng−êi Ph¸p ë ViÖt Nam. Ng−êi Ph¸p ë Ph¸p
L¹i nãi vÒ thÇy MiÕn, håi häc víi thÇy ë Vinh, tõ «ng ViÖn Hµn l©m xuèng cho ®Õn ng−êi d©n lao
TÊt Thµnh vÉn ch−a hiÓu thÇy ®−îc bao nhiªu; ®éng ®Òu rÊt quý träng ng−êi ViÖt Nam, miÔn lµ
nay häc l¹i víi thÇy, TÊt Thµnh míi râ tÇm vãc ng−êi ViÖt Nam cã t− c¸ch, biÕt tù träng, lµm viÖc
®¸ng nÓ cña thÇy. Tr−íc kia, thÇy ®· tõng lµ s¸ng giái, häc hµnh ch¨m chØ...
lËp viªn cña “Hoan Ch©u häc héi”, mét chi nh¸nh TÊt Thµnh v« cïng thÝch thó khi nghe thÇy kÓ
cña §«ng Kinh nghÜa thôc, vµ th−êng tµi trî tµi nh÷ng chuyÖn ®ã, anh ®· hái thÇy: “Lµm sao cã thÓ
1
chÝnh cho Triªu D−¬ng th−¬ng qu¸n ë NghÖ An. qua Ph¸p ®Ó xem ng−êi Ph¸p hä sèng ra sao?” .
ThÇy ®· kinh qua c¸c chøc vô nh−: Hµnh tÈu Bé MÆc dï trong tr−êng cã nhiÒu sù viÖc ®¸ng
1
C«ng, TÕ töu Quèc Tö Gi¸m ; do ®ã, mäi ng−êi buån, nh−ng ®−îc c¸c thÇy Lª Huy MiÕn (Lª V¨n
th−êng gäi thÇy lµ TÕ MiÕn. ThÇy lµ häa sÜ vÏ MiÕn), Hoµng Th«ng khuyÕn khÝch, ®éng viªn vµ
tranh s¬n dÇu ®Çu tiªn ë ViÖt Nam, ®· tõng vÏ th©n phô khuyªn b¶o, TÊt Thµnh vÉn cè g¾ng cao
ch©n dung vua Thµnh Th¸i vµ ®−îc mêi ¨n tiÖc ®é vµ ®¹t kÕt qu¶ tèt.
víi nhµ vua. B¹n häc cña TÊt Thµnh lµ Lª ThiÖn kÓ l¹i r»ng:
Häc víi thÇy MiÕn, vµo cuèi mçi tiÕt häc, TÊt “... Søc häc cña anh Cung (tøc TÊt Thµnh) ë Quèc
Thµnh th−êng ®−îc nghe thÇy kÓ nhiÒu chuyÖn häc xuÊt s¾c h¬n tr−íc. TrÝ nhí cña anh ph¸t triÓn

____________ ____________
1. So víi b©y giê, chøc TÕ töu Quèc Tö Gi¸m ngang 1. Theo NguyÔn §¾c Xu©n: §i t×m dÊu tÝch thêi niªn
hµng Gi¸m ®èc Tr−êng §¹i häc Quèc gia. thiÕu cña B¸c Hå ë HuÕ, S®d, tr.145.

103 104