Page 109 - http://tvs.nlv.vn/trienlam
P. 109
Duy T©n lµ Les cheveux coupes (phong trµo C¾t tr−êng bÞ b¾t vµ bÞ chóng ®µy ®i xa («ng L−¬ng
tãc) hoÆc “¸n ®ång bµo c¾t tãc” v× n«ng d©n dïng V¨n Can bÞ ®µy an trÝ t¹i Campuchia). TÊt c¶
hai tiÕng “®ång bµo” ®Ó gäi nhau. nh÷ng tµi liÖu gi¶ng d¹y, häc tËp vµ tuyªn truyÒn
TÊt Thµnh cïng mét sè b¹n mang giá, cÇm kÐo cña §«ng Kinh nghÜa thôc bÞ cÊm ngÆt.
®øng ë chç ®«ng ng−êi qua l¹i; hÔ ai cã bói tã th× th−a: D− luËn d©n chóng rÊt xóc ®éng khi hay tin «ng
“Em l¹y anh, anh cho c¾t qu¸ch c¸i côc hñ lËu nµy”. Phan Ch©u Trinh lóc ®ang diÔn thuyÕt ë Tr−êng
PhÇn ®«ng ng−êi lín ®Òu vui vÎ cho c¾t tãc. TÊt nhiªn, §«ng Kinh nghÜa thôc th× bÞ thùc d©n Ph¸p b¾t
còng cã ng−êi ph¶n øng, kh«ng b»ng lßng, nh−ng ®i ®−a vÒ giam ë Hé Thµnh; «ng ®· tuyÖt thùc b¶y
tíi chç kh¸c, hä vÉn ®−îc c¾t “c¸i côc hñ lËu” ®ã. ngµy ®Ó ph¶n ®èi hµnh ®éng d· man cña Ph¸p ®èi
Ch−a bao giê trªn ®Êt cè ®« HuÕ l¹i diÔn ra mét víi d©n ViÖt Nam. MÊy h«m sau l¹i cã mét tin míi:
cuéc vËn ®éng ®æi míi s«i næi nh− vËy. Trõ mét sè «ng Ch©u Th¬ §ång, mét nh©n sÜ tÝch cùc chèng
Ph¸p bÞ b¾t giam t¹i HuÕ; «ng ®· tuyÖt thùc cho
ng−êi nÆng ®Çu ãc b¶o thñ, cßn phÇn ®«ng c¸c
®Õn chÕt.
tÇng líp nh©n d©n ®Òu t¸n thµnh vµ ñng hé phong
NguyÔn TÊt Thµnh l¹i nghe mét tin ®ét ngét:
trµo ph¸ bá mäi tËp tôc cæ hñ cña chÕ ®é phong
thÇy gi¸o Hoµng Th«ng (d¹y H¸n v¨n t¹i Tr−êng
kiÕn lçi thêi. C¸c nhµ nho vèn kh«ng −a ch÷ “con
Quèc häc) võa bÞ b¾t! Cã ng−êi tung tin r»ng,
giun” (quèc ng÷), nh−ng trong cuéc vËn ®éng duy
nh÷ng häc trß cã dÝnh lÝu víi thÇy Th«ng råi còng
t©n, nhiÒu sÜ phu ®· tuyªn truyÒn m¹nh cho lèi
bÞ b¾t. ThÕ lµ cã b¹n lo sèt vã, bá häc lu«n, nh− trß
häc míi b»ng quèc ng÷.
Lª ThiÖn cïng häc mét líp víi TÊt Thµnh.
¤ng Phã b¶ng NguyÔn Sinh S¾c kh«ng nh÷ng
Thùc d©n Ph¸p ®ang bña l−íi kh¾p n¬i ®Ó s¨n
kh«ng ng¨n c¶n con c¸i tham gia cuéc vËn ®éng duy
lïng cho kú hÕt nh÷ng ai d¸m chèng l¹i chóng.
t©n, mµ chÝnh «ng còng rÊt t¸n thµnh mÆt tÝch cùc
Nh−ng chóng ®· lÇm to khi t−ëng r»ng, hÔ cø
nµy cña «ng b¹n ®ång khoa Phan Ch©u Trinh.
th¼ng tay ®µn ¸p th× ¾t sÏ chÆn ®øng ®−îc sù
Thùc d©n Ph¸p b¾t ®Çu sî phong trµo Duy T©n
chèng ®èi cña d©n b¶n xø “bÊt trÞ”.
vµ §«ng Kinh nghÜa thôc.
Th¸ng 11-1907, d©n chóng x«n xao bµn t¸n vÒ *
sù kiÖn míi võa x¶y ra: Tr−êng §«ng Kinh nghÜa * *
thôc Hµ Néi bÞ ®ãng cöa. ¤ng L−¬ng V¨n Can, ChØ ba th¸ng sau, kÓ tõ ngµy thùc d©n Ph¸p
Thôc tr−ëng vµ «ng NguyÔn QuyÒn, Gi¸m häc cña ®µn ¸p §«ng Kinh nghÜa thôc, mét phong trµo
107 108
