Page 122 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

kh«ng v× c¨m ghÐt nh÷ng hµnh ®éng xÊu cña thùc víi vua chóa kh¸c xa håi cßn bÐ. H¬n n÷a, th¸i ®é
d©n Ph¸p ë ViÖt Nam mµ bµi xÝch nÒn v¨n minh c¨m giËn cña th©n phô anh ®èi víi nh÷ng «ng vua
vµo bËc nhÊt nh× thÕ giíi cña Céng hßa Ph¸p. V× “t«i tí cña giÆc” vµ th¸i ®é lªn ¸n triÒu ®×nh nhµ
vËy, anh ®· say mª t×m hiÓu mét c¸ch toµn diÖn NguyÔn cña Phan Ch©u Trinh lµm cho anh ®i dÇn
cuéc c¸ch m¹ng t− s¶n Ph¸p. Anh cßn dµy c«ng ®Õn chç ®o¹n tuyÖt víi chÕ ®é phong kiÕn. Së dÜ vÒ
t×m cho ra nh÷ng t¸c phÈm cña c¸c nhµ triÕt häc sau (n¨m 1922), anh trë thµnh ng−êi ®¶ kÝch
Ph¸p trong thÕ kû ¸nh s¸ng. §äc nh÷ng t¸c phÈm m¹nh nhÊt, ch©m biÕm hãm hØnh nhÊt, s©u cay
1
®ã, anh thÊy to¸t lªn tinh thÇn phª ph¸n chÕ ®é nhÊt tªn vua bï nh×n Kh¶i §Þnh , chÝnh lµ v× tõ
chuyªn chÕ, lßng thiÕt tha yªu tù do, kh¸t khao thêi gian nµy trªn kinh ®« HuÕ, anh ®· cã ý thøc
®êi sèng b×nh ®¼ng, b¸c ¸i. chèng phong kiÕn m·nh liÖt.
§−îc tiÕp cËn víi nh÷ng ®Ønh cao cña v¨n hãa Song, ngoµi vÊn ®Ò chèng phong kiÕn cßn cã
nh©n lo¹i, tri thøc cña NguyÔn TÊt Thµnh ngµy nh÷ng dÊu hái lín nh− nh÷ng c¸i mãc xo¸y vµo t©m
cµng phong phó. Tuy vËy, cßn nhiÒu vÊn ®Ò lµm trÝ NguyÔn TÊt Thµnh: KhÈu hiÖu Tù do - B×nh
anh khã hiÓu. Anh ph¶i m−în c¸c lo¹i s¸ch ch÷ ®¼ng - B¸c ¸i, thùc chÊt nghÜa lµ nh− thÕ nµo?
H¸n, ch÷ Ph¸p vµ quèc ng÷ ®Ó ®èi chiÕu, mong Ph¶i ch¨ng, nh÷ng kÎ mÖnh danh lµ ng−êi phÊt
hiÓu ®−îc nh÷ng luËn ®iÓm c¨n b¶n cña c¸c nhµ
cao l¸ cê Tù do, B×nh ®¼ng, B¸c ¸i l¹i ®ang lµm
khai s¸ng Ph¸p.
tr¸i ng−îc lý t−ëng ®ã ë kh¾p n¬i trªn ®Êt §«ng
Cßn bao nhiªu dÊu hái buéc anh ph¶i tiÕp tôc
D−¬ng? KÓ sao cho hÕt nh÷ng b»ng chøng hïng
t×m hiÓu: T¹i sao V«nte l¹i ca ngîi ®Êt n−íc Nga
hån ®Ó v¹ch trÇn téi ¸c nh÷ng kÎ ®i “khai hãa v¨n
cña Pie ®¹i ®Õ, cßn M«ngtexki¬ l¹i ca ngîi chÕ ®é
minh” trªn b¸n ®¶o h×nh ch÷ S nµy?
®¹i nghÞ cña n−íc Anh? Cø nh− thÕ, anh tù ®Æt
NguyÔn TÊt Thµnh sÏ cã thÓ kÓ ®−îc hµng tr¨m
vÊn ®Ò vµ l¹i h¨m hë t×m tßi ®Ó s¸ng tá dÇn nh÷ng
g× cßn m¾c mí. téi ¸c vµ sù gi¶ dèi cña ng−êi Ph¸p ë §«ng D−¬ng.
Thu ho¹ch ®¸ng kÓ nhÊt cña NguyÔn TÊt Thµnh ThËt lµ trß hÒ, ngay trªn cöa nhµ lao nhèt tï
lµ ý thøc chèng phong kiÕn, phñ nhËn vua vèn ®· chÝnh trÞ còng næi lªn tÊm biÓn ®Ò mÊy ch÷ “Tù do,
nhó mÇm trong anh ®−îc ph¸t triÓn. Nh×n vµo
____________
thùc tÕ trong triÒu ®×nh HuÕ, liªn hÖ víi nh÷ng
1. N¨m 1922, Kh¶i §Þnh sang Ph¸p dù triÓn l·m thuéc
lËp luËn cña c¸c nhµ khai s¸ng Ph¸p ®· phanh
®Þa, NguyÔn ¸i Quèc ®· viÕt nhiÒu bµi b¸o vµ vë kÞch Con
phui ra vÒ chÕ ®é phong kiÕn, anh cã c¸i nh×n ®èi rång tre ®Ó ®¶ kÝch tªn vua bï nh×n lè bÞch ®ã.

119 120