Page 119 - http://tvs.nlv.vn/trienlam
P. 119
Ngµy 8-7-1908, tr−íc khi Héi ®ång ®Ò h×nh häp, c¸c tØnh, lÊy gän B¾c Kú råi hµnh qu©n vµo HuÕ...
xÐt xö c¸c bÞ can, thùc d©n Ph¸p ®· xö chÐm §éi Nh−ng ®ã chØ lµ m¬ −íc mµ th«i.
B×nh, §éi Cèc vµ §éi Nh©n ë b·i G¸o råi ®em bªu Qua sù kiÖn nµy, NguyÔn TÊt Thµnh thÊy râ ý
®Çu ë ¤ CÇu DÒn, ¤ CÇu GiÊy vµ chî M¬ (B¹ch chÝ quËt c−êng cña d©n téc ViÖt Nam, vµ mét lùc
Mai). Tr−íc lóc bÞ hµnh quyÕt, c¶ ba ng−êi ®Òu cã l−îng cã thÓ tr«ng cËy ®−îc, ®ã lµ hµng ngò binh
th¸i ®é kh¶ng kh¸i, hiªn ngang, bÊt khuÊt. lÝnh ng−êi ViÖt vèn bÞ thùc d©n Ph¸p Ðp buéc, ®èi
Th¸ng 10-1908, Héi ®ång ®Ò h×nh cña thùc d©n xö tµn tÖ.
Ph¸p ®· häp vµ xö tö thªm 13 ng−êi, kÕt ¸n tö
h×nh v¾ng mÆt 6 ng−êi, tï chung th©n 4 ng−êi vµ V- NH÷NG G× ÈN GIÊU §»NG SAU?
hµng lo¹t ng−êi bÞ xö tï cã h¹n. Bµ Nhiªu S¸u bÞ
tra tÊn cùc h×nh, chÕt trong tï. C« §ång §a (tu ë Ngµy nµo tíi líp häc, NguyÔn TÊt Thµnh còng
mét ng«i chïa thuéc Phóc Yªn), lµm liªn l¹c cho tr«ng thÊy hai dßng ch÷ Ph¸p ë hai bªn v¸ch líp:
§Ò Th¸m còng bÞ b¾t, buéc lßng ph¶i tù tö. §ã lµ Une ©me saine dans un corps sain.
hai phô n÷ tiªu biÓu trong sè kh¸ ®«ng chÞ em (Mét t©m hån trong s¸ng trong mét th©n thÓ
tham gia vô nµy. Binh lÝnh ng−êi ViÖt tham gia tr¸ng kiÖn).
nhiÒu nhÊt cho nªn sè bÞ kÕt ¸n còng chiÕm tû lÖ LibertÐ - ÐgalitÐ - FraternitÐ.
cao h¬n nh÷ng thµnh phÇn kh¸c. Cã ®−îc sù tham (Tù do - B×nh ®¼ng - B¸c ¸i).
gia ®«ng ®¶o cña binh lÝnh vµ c¸c tÇng líp nh©n C©u trªn dÔ hiÓu ®èi víi anh, cßn mÊy tiÕng
d©n kh¸c lµ nhê sù phèi hîp lùc l−îng chèng Ph¸p “Tù do, B×nh ®¼ng, B¸c ¸i” ®· lµm rung ®éng tr¸i
cña Hoµng Hoa Th¸m, Phan Béi Ch©u vµ binh tim anh ngay tõ håi míi b−íc ch©n vµo Tr−êng
lÝnh ë Hµ Néi. TiÓu häc Ph¸p - ViÖt. Häc lÞch sö n−íc Ph¸p, nhÊt
Nh©n vô “Hµ thµnh ®Çu ®éc”, thùc d©n Ph¸p lµ lÞch sö c¸ch m¹ng t− s¶n Ph¸p (1789), nghe
l¹i ghÐp thªm téi ¸c cho c¸c nh©n sÜ ë Tr−êng thÇy gi¸o nh¾c nhiÒu ®Õn ba tõ thiªng liªng ®ã,
§«ng Kinh nghÜa thôc ®Ó lµm ¸n nÆng h¬n. anh cµng muèn ®i s©u t×m hiÓu nguån gèc ph¸t sinh
Tin tøc vÒ sù thÊt b¹i cña vô ®¸nh óp Hµ Néi vµ ý nghÜa s©u xa cña nã. Tõ ®ã, anh rÊt ham häc
®· g©y ra t©m tr¹ng tiÕc nuèi trong häc sinh lÞch sö thÕ giíi vµ “®Ó ý nghiªn cøu kü, nhÊt lµ
Tr−êng Quèc häc HuÕ. ãc t−ëng t−îng phong phó cuéc c¸ch mÖnh t− s¶n Ph¸p n¨m 1789”.
cña líp trÎ ®· vÏ ra mét viÔn c¶nh huy hoµng: nÕu N−íc Ph¸p cã mét nÒn v¨n minh rùc rì;
§Ò Th¸m chiÕm ®−îc Hµ Néi th× «ng sÏ ®¸nh ra NguyÔn TÊt Thµnh c«ng nhËn ®iÒu ®ã. Anh ®·
117 118
