Page 70 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

Kinh kú dÖt gÊm thªu hoa, «ng (NguyÔn TÊt Thµnh) ®· nh¾c l¹i ®óng víi t©m
1
Quúnh §«i quª lôa, thñ khoa ba ®êi . tr¹ng cña «ng lóc bÊy giê: “Nh©n d©n ViÖt Nam,
trong ®ã cã «ng cô th©n sinh ra t«i, lóc nµy th−êng
¤ng Phã b¶ng S¾c cßn ®−a con trai ®i mét sè n¬i
tù hái, ai lµ ng−êi sÏ gióp m×nh tho¸t khái ¸ch thèng
kh¸c nh− lµng HËu LuËt (nay thuéc x· DiÔn B×nh,
trÞ cña Ph¸p? Ng−êi nµy nghÜ lµ NhËt, ng−êi kh¸c
huyÖn DiÔn Ch©u, tØnh NghÖ An), x· Trµng S¬n, 1
huyÖn Yªn Thµnh, tØnh NghÖ An. Cha con «ng cßn ra l¹i nghÜ lµ Anh, cã ng−êi l¹i cho lµ Mü...” .
Vµo thêi ®iÓm Êy, «ng Phan Béi Ch©u ®· lËp
tËn phñ KiÕn X−¬ng, tØnh Nam §Þnh (nay lµ huyÖn
Duy T©n héi (1904) vµ ®Çu n¨m 1905, thi hµnh kÕ
KiÕn X−¬ng, tØnh Th¸i B×nh), gÆp gì nhiÒu b¹n h÷u,
ho¹ch cña Héi, «ng v−ît trïng d−¬ng sang NhËt
trong ®ã cã «ng NguyÔn Quang §oan (con trai nhµ ¸i
B¶n, cÇu viÖn sù gióp ®ì cña hä. Th¸ng 7-1905,
quèc NguyÔn Quang BÝch, ng−êi ®· tõng cã c«ng
«ng khëi x−íng phong trµo §«ng Du.
®¸nh giÆc Ph¸p trong phong trµo CÇn V−¬ng).
§©y còng lµ thêi kú NhËt B¶n ®ang liªn tiÕp
V× sao «ng NguyÔn Sinh S¾c l¹i giao du nhiÒu
chiÕn th¾ng Nga hoµng trong chiÕn tranh Nga-
nh− vËy? §iÒu ®ã chÝnh TÊt Thµnh còng ch−a h¼n
NhËt. Ngµy 2-1-1905, t−íng St«etxen cña Nga
®· hiÓu t−êng tËn...
hoµng ®· nép L÷ ThuËn cho NhËt. Nh÷ng tin tøc ®ã
Ph¶i ch¨ng thêi ®iÓm ®ã (kho¶ng gi÷a n¨m
lµm cho ng−êi Ph¸p buån rÇu v× Ph¸p lµ ®ång minh
1904, sang ®Çu n¨m 1905), «ng S¾c cßn ®øng gi÷a
cña Nga. Nh−ng nhiÒu ng−êi ViÖt Nam h¶ lßng, h¶
ng· ba ®−êng, ph©n v©n kh«ng biÕt cã nªn ®i
d¹ v× cho r»ng NhËt lµ “®ång chñng” da vµng §«ng
nhËm chøc hay kh«ng? HoÆc cã thÓ «ng cßn b¨n
¸, ®· chiÕn th¾ng ®−îc n−íc da tr¾ng ch©u ¢u, cã
kho¨n vÒ ®−êng häc hµnh cña con c¸i. §Æt tªn c¸c
thÓ tr«ng cËy vµo sù gióp ®ì cña hä ®−îc. Phan Béi
con lµ TÊt §¹t, TÊt Thµnh, «ng −íc mong cho c¸c
Ch©u tiªu biÓu cho xu h−íng ®ã. ¤ng ®ang xóc tiÕn
con thµnh ®¹t, cã Ých cho ®êi. Nh−ng trong buæi
m¹nh viÖc lùa chän “nh÷ng thanh niªn th«ng minh,
giao thêi gi÷a Nho häc vµ t©n häc, liÖu c¸c con cã
ham häc, cã ®øc tÝnh chÞu kham khæ vµ kiªn quyÕt
thµnh ®¹t næi víi vèn ch÷ “th¸nh hiÒn” ®−îc kh«ng? 2
kh«ng biÕn ®æi” ®Ó ®−a sang NhËt häc tËp, ®Æng
¤ng cÇn t×m hiÓu, tham kh¶o nh÷ng suy nghÜ cña
chê c¬ héi cøu nguy d©n téc.
c¸c nhµ khoa b¶ng ®èi víi con c¸i hä. §ã lµ mét lÏ;
____________
cßn nh÷ng lý do kh¸c mµ vÒ sau, con trai thø cña
1. Ana Lui St¬r«ng: Ba lÇn nãi chuyÖn víi Chñ tÞch Hå
____________
ChÝ Minh, b¸o Nh©n d©n, sè ra ngµy 18-5-1963.
1. NguyÔn §æng Chi vµ Ninh ViÕt Giao: Ca dao NghÖ TÜnh, 2. Phan Béi Ch©u niªn biÓu, Nxb. V¨n Sö §Þa, Hµ Néi,
S®d, tr.138. 1957, tr.60.

67 68