Page 23 - 9786045751855
P. 23
cho chiếc xàlúp đã bắt công quỹ hoàn lại cho ngài 27. Các quan cai trị đều là những ông vua
các khoản chi phí về một cuộc lễ tiết nào đó không con. Họ muốn xung quanh mình cái gì cũng xa
ai biết rõ, nhưng nói rằng nhà vua đã được mời hoa tráng lệ, và nói rằng, có thế mới nâng cao
ngự trên xàlúp. được uy tín của họ đối với người bản xứ. Một viên
“Bản án chế độ thực dân Pháp”, Công sứ nọ đã lập cả một đội kỵ mã cận vệ và
Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.2, tr.77-78. không bao giờ hắn đi đâu mà không có đội ấy
theo hầu. Ở tất cả các tòa sứ đều có từ 6 đến 11
26. Một cựu Toàn quyền Đông Dương, một hôm con ngựa và 5, 6 cỗ xe sang trọng đủ kiểu: độc
đã thú nhận rằng thuộc địa này đầy rẫy những viên mã, song mã, tứ mã , v.v.. Ngoài những phương
1
chức ăn hại ngân sách mà thường chẳng được tích tiện đi lại đã quá thừa ấy, còn thêm những xe hơi
sự gì cả. mỹ lệ, tốn cho công quỹ hàng vạn đồng. Một viên
Một người thực dân viết: quá nửa số viên chức quan cai trị nọ còn có cả một tàu ngựa đua.
Tiền nhà cửa, bàn ghế, điện nước của các vị đó
ấy, từ các quan đầu tỉnh đến các quan chức khác, đều do công quỹ đài thọ cả. Ngoài ra, những người
đều không đủ tư cách cần thiết của những con đánh xe, lái xe, giữ ngựa, làm vườn, tóm lại, tất cả
người được giao phó những quyền hạn rộng rãi và những kẻ hầu người hạ của họ cũng đều do nhà
ghê gớm như thế. nước trả tiền công.
Tất cả bọn chúng chỉ có mỗi cái tài là phung Thậm chí những cuộc giải trí về văn chương
phí công quỹ, còn người An Nam khốn khổ thì cứ của những người tốt số ấy cũng lại do nhà nước
nai lưng đóng góp, đóng góp mãi. Họ đóng góp trang trải. Một viên quan cai trị đã ghi vào ngân
không những để trả lương cho những viên chức sách 900 đồng tiền sưởi ấm, và 1.700 đồng mua
giữ những chức vụ vô dụng, mà còn để trả lương báo chí! Một vị khác đã dùng mánh lới kế toán để
biến tiền mua sắm áo khoác ngoài, đàn dương
cho cả những viên chức không có chức vụ gì cả! cầm, đồ trang sức thành những khoản vật liệu
Năm 19..., 250.000 phrăng đã tan biến đi như thế.
__________
“Bản án chế độ thực dân Pháp”,
1. Trong bản tiếng Pháp, tác giả kể đủ các kiểu xe
Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.2, tr.78. như: victorias, muylords, tilburys, malabars, v.v.. (B.T).
21 22
