Page 766 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

Đó là thời điểm Người đọc được Sơ thảo lần thứ nhất luận cương về vấn đề
dân tộc và vấn đề thuộc địa của V.I. Lênin đăng trên báo L'Humanité (Nhân đạo)
ngày 16 và 17/7/1920. Người tìm thấy từ Luận cương của Lênin hướng đi của

cách mạng giải phóng dân tộc ở các nước thuộc địa, đó là con đường giải phóng
dân tộc gắn với chủ nghĩa xã hội, gắn với giải phóng con người. Trong bài Con
đường dẫn tôi đến chủ nghĩa Lênin Người viết: “Luận cương của Lênin làm cho
tôi rất cảm động, phấn khởi, sáng tỏ, tin tưởng biết bao! Tôi vui mừng đến phát
khóc lên. Ngồi một mình trong buồng mà tôi nói to lên như đang nói trước quần
chúng đông đảo: “Hỡi đồng bào bị đọa đày đau khổ! Đây là cái cần thiết cho
1
chúng ta, đây là con đường giải phóng chúng ta!” .
Từ đây, Người tiếp tục nghiên cứu về chủ nghĩa Lênin và chủ nghĩa Mác,
xây dựng cơ sở lý luận cho cách mạng Việt Nam.

2. Học tinh hoa chủ nghĩa Mác, có chọn lọc, phê phán, phản biện
Nguyễn Ái Quốc-Hồ Chí Minh nhận thấy ưu điểm đặc sắc nhất của chủ
nghĩa Mác là phép biện chứng. Vận dụng phép biện chứng của Mác để thấy sự
khác biệt cơ bản giữa kết cấu giai cấp - xã hội phương Tây với phương Đông,
Người nêu vấn đề: “mai đây, khi chủ nghĩa tư bản phương Tây làm đổi thay

phương Đông thì đấu tranh giai cấp có trở nên quyết liệt không? Đại thể là có,
2
nếu xét gương của Nhật Bản” .
Từ đó, Người nêu tư duy khoa học về nhận thức: “Mác đã xây dựng học
thuyết của mình trên một triết lý nhất định của lịch sử, nhưng lịch sử nào? Lịch
3
sử châu Âu. Mà châu Âu là gì? Đó chưa phải là toàn thể nhân loại” .
Trong khi ở phương Tây, mâu thuẫn giai cấp gay gắt đã trở thành đối
kháng thì ở phương Đông (và Việt Nam), mâu thuẫn chủ yếu là giữa dân tộc bị
áp bức với chủ nghĩa thực dân xâm lược. Nếu đấu tranh giai cấp là đặc trưng nổi
bật và là một đòi hỏi bức xúc ở các nước tư bản phương Tây, thì ở phương Đông

(và Việt Nam) vấn đề giải phóng dân tộc, giành độc lập dân tộc mới là yêu cầu
chủ yếu. Giai cấp tư sản Việt Nam khác với giai cấp tư sản phương Tây, là giai
cấp bóc lột nhưng không phải là giai cấp thống trị, chưa phải là đối tượng trực
tiếp, trái lại, là một lực lượng trong cách mạng giải phóng dân tộc. Chánh cương
vắn tắt của Đảng do Nguyễn Ái Quốc soạn thảo viết: “tư bản bản xứ không có
4
thế lực gì ta không nên nói cho họ đi về phe đế quốc được” .
Nguyễn Ái Quốc đưa ra luận điểm khoa học rằng, muốn áp dụng chủ nghĩa
Mác vào phương Đông (và Việt Nam), cần phải “xem xét lại chủ nghĩa Mác về

__________
1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 12, tr. 562.
2. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 1, tr. 509
3. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 1, tr. 509-510.
4. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 3, tr. 1.

764