Page 14 - Nghệ thuật trả lời phỏng vấn của Chủ tịch Hồ Chí Minh

địa trên thế giới, đã tới miền Bắc và miền Trung châu Phi,

đã thấy rất nhiều cảnh đau khổ. Khi nói chuyện, đồng chí
thường hay dùng chữ “anh em”. Anh em của Nguyễn Ái Quốc
ở đây là những người da đen, những người Ấn Độ, những

người Xyri, những người Trung Quốc...
Nguyễn Ái Quốc đã có lần gửi thư tới nhà văn Rơnê
Marăng, người da đen có quốc tịch Pháp, là tác giả cuốn tiểu

thuyết Batuala và đã đặt một câu hỏi một cách thẳng thắn:
“Ông Marăng, ông muốn hay không muốn giúp đỡ công cuộc
giải phóng các nước anh em ở thuộc địa?”. Rơnê Marăng,

người được Viện Hàn lâm Pháp quàng cho một vòng hoa
danh dự, đã trả lời Nguyễn Ái Quốc một cách dè dặt và
quanh co.

- Tôi sinh ra trong một gia đình nhà nho An Nam. Những
gia đình như thế ở nước chúng tôi không phải làm việc gì.
Thanh niên trong những gia đình ấy thường học Khổng giáo,

đồng chí chắc biết Khổng giáo không phải là tôn giáo mà là
một thứ khoa học về kinh nghiệm đạo đức và phép ứng xử.
Và trên cơ sở đó người ta đưa ra khái niệm về “thế giới đại

đồng”. Khi tôi độ mười ba tuổi, lần đầu tiên tôi được nghe ba
chữ Pháp: Tự do, Bình đẳng, Bác ái. Đối với chúng tôi, người
da trắng nào cũng là người Pháp. Người Pháp đã nói thế. Và

từ thuở ấy, tôi rất muốn làm quen với nền văn minh Pháp,
muốn tìm xem những gì ẩn đằng sau những chữ ấy. Nhưng
trong những trường học cho người bản xứ, bọn Pháp dạy

người như dạy con vẹt. Chúng giấu không cho người nước tôi
xem sách báo. Không phải chỉ sách của các nhà văn mới, mà
cả Rútxô và Môngtexkiơ cũng bị cấm. Vậy thì phải làm thế

12