Page 109 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

3. Tinh thần “thép” của văn học, nghệ thuật luôn đối diện với hiểm nguy, Chủ tịch Hồ Chí

Tinh thần “thép” hay chất “thép” trong thơ mà Minh đã sáng tác tập thơ nổi tiếng Nhật ký trong
ậ
ấ
ệ
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã bàn đến trong bài Cảm tù. Ở đ ó, đ ói rét, b nh t t không làm m t đ i s ự
tưởng đọc “Thiên gia thi” là sự tiếp nối quan điểm nhạy cảm của tâm hồn thi sĩ. Bác vẫn ung dung
ệ
ệ
c ủ a Ch ủ t ch H ồ Chí Minh v ề vi c th c hi n s ứ tự tại thưởng nguyệt, ngắm hoa: “Người ngắm
ự
ị
ậ
ế
ặ
mệnh của người nghệ sĩ - chi n s ĩ trên m t tr n trăng soi ngoài cửa sổ/Trăng nhòm khe cửa ngắm
ẫ
ị
ố
văn hóa, nghệ thuật: nhà thơ” (Ngắm trăng), v n dõi theo nh p s ng
“Thơ xưa thường chuộng thiên nhiên đẹp, của vạn vật tự nhiên, hoa nở, hoa tàn: “Hương
Mây, gió, trăng, hoa, tuyết, núi, sông; hoa bay thấu vào trong ngục/Kể với tù nhân nỗi
ẫ
ả
Nay ở trong thơ nên có thép, bất bình” (Cảnh chiều hôm)... V n c m thông,
Nhà thơ cũng phải biết xung phong” . chia sẻ trước những thân phận nhỏ bé, bất hạnh:
1
ắ
ắ
ầ
ầ
ủ
“Thép” ở đ ây chính là tinh th n c a v n h c, “Anh ở trong song s t/Em ở ngoài song s t/G n
ọ
ă
ĩ
ủ
ư
ấ
ngh ệ thu t và là khí ch t c a ng ờ i ngh ệ s - nhau chỉ tấc gang/Mà cách nhau trời vực” (Vợ
ậ
chiến sĩ. người bạn tù đến nhà lao thăm chồng)... Tự biết
Tinh thần “thép” trước hết là bản lĩnh, lập sưởi ấm tâm hồn mình qua ánh than hồng bếp lửa
ủ
tr ờ ng c a ng ờ i chi n s ĩ trên m t tr n v n hóa: trong đêm: “Cô em xóm núi xay ngô tối/Xay hết, lò
ư
ă
ế
ặ
ư
ậ
Không dao động, không phai nhạt lý tưởng, không than đã rực hồng” (Chiều tối)...
ậ
ợ
ư
ủ
ư
ả
đánh mất niềm tin vào những điều chân chính, V ề l p tr ờ ng, t ư t ở ng, ph i đ ặ t l i ích c a
đẹp đẽ, dẫu trong hoàn cảnh khắc nghiệt nhất. Do kháng chiến, của Tổ quốc, của nhân dân lên trên
ế
ầ
ế
ạ
ư
ầ
ả
ấ
ộ
đ ó, ch t “thép” không ph i là m t yêu c u chính h ế t, tr ớ c h t. Đ ó là tinh th n cách m ng quy t
ố
ă
ệ
ệ
ạ
ộ
trị trước mắt, không phải là một điều áp đặt từ li t và tri t đ ể . T i H i ngh ị v n hóa toàn qu c
bên ngoài. Chất “thép” vốn là yêu cầu từ bản chất lần thứ hai, tháng 7/1948, thay mặt Đảng ta,
bên trong của văn học, nghệ thuật chân chính. đồng chí Trường Chinh đã trình bày bản báo cáo
ĩ
ă
ệ
Chủ tịch Hồ Chí Minh chính là một minh chứng Ch ủ ngh a Mác và v n hóa Vi t Nam, trong đó
sống động nhất cho tinh thần thép, khí chất thép nhấn mạnh: “Muốn phục vụ loài người, phục vụ
ế
ả
ĩ
của nhà thơ - chi n s . Trong hoàn c nh tù đ ày, dân tộc, góp một phần vào lịch sử tiến hóa, những
_____________ chiến sĩ văn hóa phải đứng trên lập trường cách
1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.3, tr.451. mạng, lập trường của chủ nghĩa hiện thực xã hội
107 108