Page 68 - 9786045773079

chơi một tí thì mặc sức mà giỏi. Vì cậu có nhiều đương thời thì nghe ra, ý thức của các cụ hồi này đã
nước đi rất bất ngờ”. có phản ánh tư tưởng của loại sách đó.
Không rụt rè như chúng tôi, cậu chơi năng nổ Nghe cụ Trường nói, bỗng một hình ảnh hiện
lắm. Khi đọc sách hay nghe kể chuyện, đến chỗ lên trong tôi. Tại căn phòng khách nhà ông Bảng,
thích thú là cậu reo lên. Có bạn nào ngang sức rủ mới ngày nào trước lúc cậu Cung lên Thanh

vật, cậu sẵn sàng. Hôm vật nhau với cậu Hy con Chương, đã có một cuộc đàm đạo giữa ông Bảng
trai bà Bá, cậu bị rách toạc cả áo. Bà Bá phải lấy Sắc và ông Giải San. Bên cạnh ấm trà do cậu Cung
kim chỉ ra khâu giùm. quạt nước, ông Giải San đã cao hứng đọc hai câu
1
Chúng tôi lại trở về nhà cụ Phan Thúc Trường thơ của Viên Mai mà lúc này cậu Cung đã đủ sức
theo lời cụ dặn. Như đã biết rõ những điều chúng cảm thụ: “Khuya sớm phải lo làm sao để có thể để
tôi thu lượm được, cụ nói: chút công danh vào sử sách còn nói đến chuyện lập
- Chỉ có cách mỗi người góp một ít như vậy là thân bằng văn chương thì đó là cái phương tiện

tốt nhất thôi đồng chí ạ. Tôi là kẻ hậu sinh, nhưng thấp kém nhất”.
khi biết nghe chuyện thì hễ bàn đến học hành là Những con người bỏ ra già nửa cuộc đời để dùi
các cụ ở đây nhắc đến thầy đồ làng Sen và những mài kinh sử, đến một lúc bỗng nhận ra: lập thân
người con của thầy. Khi có Đảng rồi có độc lập thì bằng văn chương là chuyện thấp kém nhất. Xác
chuyện về những con người ấy ở vùng đất Võ Liệt nhận của ông Giải San, xác nhận của một con người
1
này lại càng được nhắc đến, nhắc đến như một niềm sẵn sàng vứt miếng đỉnh chung vì lẽ lớn ấy là một
vinh dự và ai cũng muốn giữ cho chuyện thật điều đáng lưu tâm.
nguyên vẹn. Cụ Trường kể tiếp:
Cụ Trường sờ tay lên trán tỏ ý tìm tòi. - Trong lòng các cụ như có một cái gì đứng ngồi
- Tôi muốn được hiểu thêm về mối quan hệ giữa không yên. Có lúc đang đêm, cụ Bảng đốt đèn lên

cụ Phan và cụ Bảng. Sau khi ở Huế về, thi đậu Giải ___________
nguyên rồi cụ Phan lại lên đây. Chắc ở Huế các cụ 1. Viên Mai (1716-1797), tự Tử Tài, hiệu Giản Trai, biệt
đã đọc nhiều “Tân thư”. Theo lời những người hiệu Tùy Viên, nhà thơ nổi tiếng đời Thanh (Trung Quốc).
Nguyên văn câu thơ:
___________ Túc dạ bất vong duy trúc bạch
1. Xã Võ Liệt, huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An. Lập thân tối hạ thị văn chương.

65 66