Page 72 - 9786045773079

Sau khi dạo, xem các cây cảnh ngoài vườn, cậu Nam Đàn với Đức Thọ thật núi liền núi, sông
Cung nhìn kỹ lên gác sách và bảo tôi: “Em nói với liền sông. Bến Hạ, trong đó có làng Yên Hội của Bùi
cha cho anh mượn mấy cuốn sách này’’. Thế rồi, cậu Dương Lịch và Đông Thái của Phan Đình Phùng
ngồi đọc, đọc miết cho đến tận tối. cũng là đất học hành canh cửi.
Đêm ấy, vì biết có cụ Sắc đến nên một số thân Khởi nghĩa Hương Khê bị dập tắt đã mấy năm
sĩ trong vùng kéo nhau lại chào mừng. Sáng sớm nhưng máu tanh của giặc như vẫn còn vương lại
khi tôi thức dậy thì trong nhà đã vắng vẻ. Tôi chạy trên quê hương Nghệ - Tĩnh. Tội ác của chúng còn
lại hỏi ông về người khách nhỏ tuổi đã coi tôi như phơi bày khắp nơi, những làng xóm bị triệt hạ,

bạn ấy. Ông cho biết: những nghĩa quân chưa hết bị truy lùng bắt bớ,
- Đêm qua, các ông trò chuyện mãi. Cậu Cung những nấm mồ của các liệt sĩ chưa được đặt yên.
cũng thức với khách. Đã mấy lần ông mời cậu đi Dòng sông La có thi hài vị lãnh tụ Phan Đình
nghỉ nhưng cậu cứ nán lại nghe. Ông nhận thấy, Phùng bị đốt thành than hòa vào trong đó đang
tiếp xúc chưa nhiều, nhưng cậu Cung là người làm trào dâng dữ dội. 1
Cậu Cung về nghỉ ở xóm Đá, làng Du Đồng .
cho ông chú ý. Ở cậu có hai cái mê: mê đọc sách và Muốn đến đó, cậu phải tới Tam Sa rồi băng Linh
2
mê nghe chuyện. Thực ra, hai cái đó cũng là một. Cảm. Ngàn Trươi đã sừng sững trước mặt kia rồi.
Nhất là với tuổi trẻ, đức tính ấy quý giá lắm. Cũng Trong tầm mắt cậu là dãy Đại Hàm nơi có đỉnh
đêm qua, lúc đã lên giường nằm, cậu còn hỏi ý kiến Vũ Quang .
3
cụ Bảng để xác nhận thêm câu mà mọi người vừa Cái tên xóm Đá không phải bỗng dưng mà có.
bàn bạc “Học cử tử là lối học chi diệp chi văn” (lối Đá trong ruộng cày. Đá trong vườn ở. Đá làm vách,

học để đi thi cho đậu là học những điều trên cành,
trên lá). Từ đó, ông càng thấy là mình đã bất lực ___________
trước thời cuộc. Việc học của cháu ắt rồi phải để cho 1. Nay thuộc xã Đức Đồng, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh.
lớp người như cha cháu lo. 2. Tam Sa: ba dải lụa, chỉ ba con sông là sông Ngàn
Món nợ văn chương và tiếng gọi tri kỷ đã có hiệu Phố, sông Ngàn Sâu và sông La. Tên thường gọi là Tam
lực rút ngắn đường dài, nối những con người thanh Soa. Cụ Phan Kiêm Huy cho biết lúc qua đây cậu Nguyễn
khí. Ông Nguyễn Sinh Sắc vượt sông La và cậu Sinh Cung có vịnh thơ nhưng nay không ai còn nhớ.
3. Đại Hàm là nơi đóng đại bản doanh của khởi nghĩa
Nguyễn Sinh Cung được đến với quê hương nhà ái Cần Vương Hương Khê do Phan Đình Phùng lãnh đạo. Vũ
quốc Phan Đình Phùng vì những lẽ đó. Quang nơi có chiến thắng lịch sử năm 1895.

69 70