Page 29 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

người bạn gái đã hứa là trả trọn khi họ cùng được đã bắt Nguyễn Trãi đem vào giam lỏng ở nơi
1
ngắm nhìn dòng sông này. này . Tiếp đến là doanh trại Trà Lân, nơi hồi thế
kỷ XV, nghĩa binh của Lê Lợi đã đánh tan đạo
Chàng đánh bạo đến thăm nhà của ý trung
quân xâm lược Minh đồn trú tại đấy. Cứ thế, vẫn
nhân (số 139, đường Thống chế Phốc (Maréchal
bên tả ngạn xuôi dưới chân núi Vệ Sơn, tại xã
Fock), về sau gọi là phố Ga), lấy cớ là cùng hoạt
Hương Lãm, huyện Nam Đàn là di tích thành
động nên quen biết Quang Thái, nhân có công tác
Vạn An, nơi vào năm 722, Mai Thúc Loan đã
phải ra ngoài này, rồi được bạn mời về. Gia đình
phất cờ khởi nghĩa rồi từ đó tiến ra Tống Bình
ông Hàn Bình thường vốn đông khách khứa lui tới (Thăng Long sau này) đuổi viên quan đô hộ nhà
nhưng chàng thư sinh đến từ sông Gianh này quả Đường là Quang Sở Khách chạy về Tàu. Đất
đã để lại cho chủ nhân một ấn tượng đẹp. nước được giải phóng, ông lên ngôi hoàng đế. Cứ
Được phép của ông bà Hàn, hai cô cậu đến bến thế, về xuôi, có thôn Đan Nhiệm của Giải nguyên
Cửa Tiền, thuê một chuyến đò dọc, đi ngược sông Phan Bội Châu và đi về phía tay trái một quãng,
Lam. Đến Sa Nam thì họ lên bờ, trà trộn vào buổi ấy là làng quê của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc.

chợ phiên, giả dạng mua bán, xong rồi lại xuống Cũng ngang chặng ấy, bên hữu ngạn sông là các
thuyền chứ không dám đi xa. Thế cũng đủ để đôi làng quê của hai vị Thám hoa đỗ cùng khoa (Quý
Sửu -1853). Đó là Thám nhất Nguyễn Đức Đạt
bạn trẻ hình dung ra cả một dải hạ lưu của sông,
và Thám nhì Nguyễn Văn Giao. Khuất về phía
một mạch chảy, nơi đã sản sinh ra biết bao những
xa tây nam, là nơi ở ẩn của La Sơn Phu tử
anh hùng, hào kiệt của mỗi thời.
Nguyễn Thiếp, người đã giúp Hoàng đế Quang
Vùng Cát Ngạn bên hữu ngạn sông là nơi hồi
Trung, với “Một lời nói mà nên nổi cơ đồ”. Sau
thế kỷ X, quan Thứ sử Đinh Công Trứ đã đóng
đó, sông chảy về xuôi, bên tả là huyện Hưng
trấn sở. Bà Đàm Thị là Đinh phu nhân đã tới đây
Nguyên, bên phải là phủ Đức Thọ (Hà Tĩnh). La
và có mang trên đất này rồi sinh ra người con
Giang sau khi chảy qua làng quê của Đình
trai mà về sau đã đánh bại 11 sứ quân khác để
nguyên là nhà lãnh tụ Cần vương Phan Đình
lập nên cơ nghiệp nhà Đinh, thống nhất đất
Phùng thì theo hướng đông nam mà đổ vào
nước. Ấy là vua Đinh Tiên Hoàng. Bên tả ngạn,
Lam Giang. Nơi ngã ba sông ấy, phía hữu ngạn
từ trên xuống, cách ngã ba Cửa Rào (cái rốn của
___________
cộng đồng dân tộc Mường thuở trước) về xuôi
1. Theo dân gian, thế mới có câu: “Góc Thành Nam/
không xa là đất Thành Nam. Tương truyền khi
Cơm một niêu, lều một gian/ No nước uống, thiếu cơm
quân Minh mới sang xâm chiếm nước ta, chúng
ăn” trong thơ Nguyễn Trãi.
26 27