Page 55 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

giÆc Ph¸p cña nghÜa qu©n Phan §×nh Phïng - Cao V−¬ng Thóc MËu. Sau khi cô V−¬ng tö tiÕt, «ng lo
Th¾ng. Lµ thî rÌn, «ng §iÒn kho¸i nhÊt lµ chuyÖn viÖc mai t¸ng thñ lÜnh chu tÊt råi cïng mét sè b¹n
1
«ng Cao Th¾ng ®· chÕ t¹o ®−îc c¶ sóng tr−êng chiÕn ®Êu v−ît s«ng, léi suèi, vµo tËn nói Vò
kh¸ tinh x¶o. Ng−êi ta ®äc cho nhau nghe bµi “VÌ Quang (huyÖn H−¬ng Khª, tØnh Hµ TÜnh) gia

Cao Th¾ng”: nhËp nghÜa qu©n Phan §×nh Phïng. Khi cuéc
khëi nghÜa H−¬ng Khª bÞ ®µn ¸p, «ng bÞ giÆc b¾t,
Sóng ta chÕ ®−îc võa xong,
gi¶i vÒ tËn lµng Sen xö chÐm. Th¸i ®é b×nh th¶n
§em ra mµ b¾n nøc lßng l¾m thay!
cña «ng tr−íc l−ìi g−¬m cña giÆc lµ h×nh ¶nh
B¾n cho tiÖt gièng qu©n T©y,
kh«ng bao giê phai mê trong t©m trÝ cña nh©n d©n
CËy nhiÒu sóng èng, phen nµy hÕt khoe.
lµng Sen.
Anh Thµnh rÊt xóc ®éng khi nghe ®Õn ®o¹n
§ã lµ nh÷ng chuyÖn míi x¶y ra, cßn biÕt bao
«ng Cao Th¾ng bÞ giÆc Ph¸p b¾n thñng bông
chuyÖn thêi x−a vÉn cßn l−u dÊu tÝch l¹i mµ c¸c
trong trËn ®ån Nu (ngµy 21-11-1893). Cao Th¾ng
bËc cha chó th−êng kÓ cho con ch¸u nghe nh−:
mÊt, cô Phan §×nh Phïng mÊt c¸nh tay ®¾c lùc.
chuyÖn Mai Thóc Loan khëi nghÜa chèng giÆc
Tuy vËy, cô vÉn l·nh ®¹o nghÜa qu©n chiÕn ®Êu
§−êng, x©y thµnh V¹n An; chuyÖn Lª Lîi chèng
víi giÆc Ph¸p ®Õn h¬i thë cuèi cïng (ngµy 28-12-
giÆc Minh, x©y thµnh Lôc Niªn, ®¸nh c¸c trËn Bå
1895)... Nh¾c ®Õn tÊm g−¬ng anh hïng cña cô, ai
TÊt, Trµ L©n; chuyÖn Quang Trung tuyÓn mÊy v¹n
mµ ch¼ng xóc ®éng vµ kh©m phôc, ai mµ kh«ng
qu©n xø NghÖ råi hµnh qu©n thÇn tèc ra Th¨ng
c¨m giËn hµnh ®éng tr¶ thï hÌn h¹, bØ æi cña
Long ®¸nh tan giÆc Thanh, vÒ sau, x©y dùng
thùc d©n Ph¸p.
Ph−îng Hoµng Trung §« trªn nói QuyÕt (Vinh)...
TÊt Thµnh cßn phÊn chÊn vµ tù hµo khi ®−îc
KÓ sao cho hÕt nh÷ng dÊu Ên lÞch sö trong tØnh,
biÕt, ngay trong hä NguyÔn Sinh cña anh còng cã
trong huyÖn vµ trong lµng x·, nh÷ng di tÝch,
ng−êi gia nhËp nghÜa qu©n Phan §×nh Phïng; ®ã
nh÷ng n¬i ®· tõng chèng chäi quyÕt liÖt víi c¸c
lµ «ng NguyÔn Sinh QuyÕn. ¤ng QuyÕn lµ mét
thÕ lùc bµnh tr−íng cña c¸c triÒu ®¹i phong kiÕn
“Chung nghÜa binh” d−íi l¸ cê CÇn V−¬ng cña
ph−¬ng B¾c vµ víi bän ®Õ quèc ph−¬ng T©y.
____________
Vèn b¶n tÝnh ham ®äc s¸ch, th−êng ngµy anh
1. Cao Th¾ng (1865 - 1893) quª huyÖn H−¬ng S¬n, tØnh
Thµnh rÊt ph©n v©n vµ hái ng−êi lín: “V× sao chØ
Hµ TÜnh, lµm liªn l¹c cho nghÜa qu©n Phan §×nh Phïng
thÊy s¸ch lÞch sö Tµu mµ kh«ng cã s¸ch Nam sö?”.
tõ n¨m 11 tuæi, sau ®−îc gi÷ chøc “ch−ëng binh” chØ huy
toµn qu©n. Khi biÕt ë thÞ x· Vinh cã b¸n nhiÒu lo¹i s¸ch,

53 54