Page 135 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

Phần I: ĐƯỜNG BÁC HỒ ĐI CỨU NƯỚC
Năm 1923, tháng 4, tàu của chúng tôi cập bến Lơ
Havơrơ. Tôi lại nhảy về Pari tìm đồng chí Nguyễn Ái
Quốc. Sau lần gặp đầu, đi biển cứ nhớ hoài. Lúc bấy giờ,
phong trào công nhân Pháp vẫn sôi nổi và tiếp tục làn
sóng đấu tranh. Vùng Lơ Havơrơ có hàng vạn công nhân
bãi công hàng tháng và có xung đột đổ máu với cảnh sát.
Ở nước ta, đế quốc Pháp đang đẩy mạnh bóc lột, bần
cùng hoá nhân dân. Nạn vỡ đê và đói xảy ra liên tiếp,
đồng bào đói rét, phá sản, phải bán mình cho chúng nó, đi
phu cao su ở Nam Kỳ và Tân Thế Giới. Trong khi đó tàu
của nó cứ kìn kìn hết chuyến này lại chuyến khác chở gạo
của ta sang Pháp. Chúng tôi thấy xót ruột, xót gan. Người
mình chết đói, gạo mình nó nẩng đi. Chúng tôi đinh ninh
phải nói những việc đó với đồng chí Nguyễn Ái Quốc.
Tôi đến phố Gôbơlanh nhưng đồng chí Nguyễn Ái
Quốc không có nhà. Tôi chạy vào tòa báo gặp đồng chí
đang nói chuyện với một người da đen lạ mặt. Thấy tôi
đồng chí tươi cười bắt tay và giới thiệu với tôi đồng chí
Xaigo (Seigho) người Tây Phi đang nói chuyện với đồng
chí. Câu đầu tiên tôi nói là báo cho đồng chí biết là báo
Người cùng khổ vẫn được anh em chuyển nhiều và đều
đặn về. Đồng chí nghe thấy thế vui mừng lộ rõ trên mặt.
Đồng chí dặn "Cố gắng làm cho anh em quyết tâm hơn
nữa". Rồi đồng chí dẫn tôi về nhà, hỏi thăm sức khỏe của
tôi và anh em làm tàu ở Lơ Havơrơ và lại hỏi thăm tình
hình nơi chúng tôi mới đi qua và tình hình trong nước.
Thái độ ân cần tha thiết của đồng chí như một người anh
133
ĐƯỜNG BÁC HỒ ĐI CỨU NƯỚC
cả. Lúc nghe tôi kể chuyện, tàu Pháp chở gạo sang mà dân
ta chết đói, đồng chí ngồi lặng một lúc không nói.
Lần này tôi mới biết bên cạnh buồng Nguyễn Ái Quốc là
buồng ông luật sư Phan Văn Trường. Đâu ông Trường
nhượng đồng chí Nguyễn Ái Quốc thuê lại căn hộ này. Ông
Trường là một nhà trí thức yêu nước, cũng muốn tìm hiểu
chủ nghĩa cộng sản nhưng ông thiên về sách vở, khác với
đồng chí Nguyễn Ái Quốc là một nhà lý luận đồng thời là
một người thực tiễn đi sâu vào anh em lao động. Tôi có dịp
gặp ông Trường. Ông ta rất khâm phục đồng chí Nguyễn Ái
Quốc. Ông nói với tôi: Anbe Xarô, nguyên Toàn quyền
Đông Dương, nay là Bộ trưởng Bộ thuộc địa, trùm thực dân,
một hôm gọi anh Nguyễn Ái Quốc đến. Nó giơ bàn tay rồi
nghiến chặt răng, xoay một vòng ra ý bóp nát và bảo anh
"Nước Pháp có đủ sức mạnh trừng trị những kẻ chống đối".
Mặc nó dọa, anh Nguyễn Ái Quốc vẫn hoạt động, vẫn
chống lại. Nó bèn quay sang mua chuộc vuốt ve anh thì anh
độp vào mặt nó: "Tôi không cần "ơn huệ", tôi tự đi làm cũng
đủ sống, tôi không cần gì hết, tôi chỉ đòi độc lập cho dân tộc
Việt Nam". Anbe Xarô, tên thực dân hét ra lửa ấy bị bẽ mặt,
ức lắm, nhưng phải chịu. Bên cạnh đồng chí Nguyễn Ái
Quốc là nhân dân các nước thuộc địa, nhất là nhân dân
Pháp và Đảng Cộng sản Pháp, nó dám đụng vào đồng chí
Nguyễn Ái Quốc à?
Tàu đi biển luôn. Xa Pari, thỉnh thoảng tôi lại viết thư
gửi đồng chí Nguyễn Ái Quốc. Một lần tôi viết thư hỏi
134