Page 133 - http://tvs.nlv.vn/trienlam
P. 133
Phần I: ĐƯỜNG BÁC HỒ ĐI CỨU NƯỚC ĐƯỜNG BÁC HỒ ĐI CỨU NƯỚC
Đanggiông, xưởng này in cho báo Nhân đạo và báo Việt chính trị, xã hội, văn nghệ... ở các câu lạc bộ hoặc đến Thư
Nam hồn, tôi vẫn thường gặp đồng chí Cutuyarie. Thật là viện quốc gia đọc sách. Ngoài ra, còn đi họp ở chi bộ
một người trí thức hiểu rộng, khiêm tốn, vui vẻ, hết sức đường phố của Đảng Cộng sản Pháp. Bận như thế nhưng
quan tâm đến các nước thuộc địa. Lúc ấy tôi mới biết chủ nhật nào đồng chí cũng đi dạo chơi và xem triển lãm
đồng chí Nguyễn Ái Quốc và đồng chí Cutuyarie là bạn hội họa và bảo tàng Luvơrơ. Đồng chí rất thuộc Pari, nhất
thân của nhau. Điện Păngtêông ở ngay trước phòng triển là rất thông thạo khu ngoại ô, nơi nhà máy và công nhân
lãm. Chúng tôi tạt vào một lát rồi ra. Đồng chí Nguyễn Ái ở. Vùng ngoại ô này liên kết lại thành một vòng, người
Quốc đưa tôi đến phố Đê Cácmơ (Des Carmes) và một Pháp gọi là "Vòng đai đỏ" vì ở đó chịu ảnh hưởng của
hiệu ăn người Hoa kiều gọi cơm. Bữa ấy có nước mắm và Đảng Cộng sản Pháp. Đồng chí Nguyễn Ái Quốc thường
thịt bò xào với giá. Lâu ngày mới ăn món quê hương ngon hoạt động, đi lại tiếp xúc với công nhân ở đây.
quá. Ăn xong lại kéo nhau đi bộ về. Khoảng gần chiều, tôi ra tàu về Lơ Havơrơ. Đồng chí
Đến nhà, đồng chí Nguyễn Ái Quốc trải chiếu xuống Nguyễn Ái Quốc căn dặn tôi rất nhiều, tôi nhớ nhất và
sàn, lấy sách báo sắp làm hai cái gối rồi cùng tôi nằm nghỉ thắm thiết nhất là câu: "Cần luôn luôn nhớ làm nhiệm vụ
trưa. Tôi được hiểu rõ về công việc làm ăn của đồng chí. của người dân mất nước. Anh em nên yêu thương nhau,
Sáng thì đồng chí đi vẽ khoán cho một xưởng truyền thần, vui vẻ, đoàn kết với nhau. Đoàn kết với công nhân Pháp,
có vẽ mới có tiền, do đó đời sống của đồng chí tàm tạm nhân dân Pháp và các nước thuộc địa. Chúng ta đều là
thôi, có phần còn gieo neo hơn cả chúng tôi là những những người nghèo khổ, bị áp bức, bị bóc lột như nhau...".
người công nhân có lương tháng đàng hoàng. Nhưng Về Lơ Havơrơ anh em xúm lại hỏi. Tôi nhất nhất kể lại
đồng chí vẫn để dành tiền để in sách và đưa vào báo hết, không sót cái gì. Anh em phấn khởi lắm. Từ đó theo
Người cùng khổ. Chiều thì đồng chí làm việc ở tòa báo, viết lời đồng chí Nguyễn Ái Quốc, anh em bí mật truyền báo
bài, sửa bài. Đồng chí còn viết cho nhiều báo và tạp chí về nước, và đến những nơi có Việt kiều ở, như Tân Đảo,
khác như: Nhân đạo, Đời sống công nhân... Nhân viên tòa đảo Rêuyniông, v.v.. Anh em quyên tiền ủng hộ báo
báo đều là những người thuộc địa hoạt động cách mạng Người cùng khổ và mua báo Người cùng khổ, Nhân đạo, tạp
đến làm thêm sau giờ làm việc của mình. Hèn nào, tôi chí Bônsơvích, đưa hàng trăm tờ về nước. Có lần đi
chẳng thấy tòa báo có người gác cổng và người đánh máy. Máctinich, tôi đưa cả ba anh người Máctinich trốn mật
Tối thì đồng chí Nguyễn Ái Quốc đi dự các cuộc nói thám lậu vé về nước. Cái gì chứ cái món bí mật chuyển
chuyện có tranh luận về các vấn đề triết học, kinh tế, báo, đưa người, anh em thủy thủ chúng tôi làm rất dễ.
131 132
