Page 128 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

chính trị quan trọng: trung tâm Nam Bộ và Đông Nam Á, “cửa ngõ Đông Dương,
ngã tư đường giao lưu quốc tế”, từ rất sớm, Sài Gòn trở thành địa bàn thuận lợi
tiếp xúc, hội tụ và giao thoa của nhiều nền văn hóa, khuynh hướng tư tưởng

khác nhau, cả văn hóa phương Đông và văn hóa phương Tây. Các hoạt động văn
hóa - tư tưởng ở Sài Gòn chuyển dần sang hướng mới, mang dáng dấp của xã
hội phương Tây. Nhiều khuynh hướng tư tưởng mới xuất hiện, đặc biệt là tư
tưởng dân chủ tư sản từ Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản và các nước tư bản châu
Âu lan truyền vào xã hội Sài Gòn. Trong các thành phố lớn Việt Nam lúc này,
“Sài Gòn trở thành trung tâm chính trị náo nhiệt nhất của toàn nước Việt Nam,
ít nhiều có vẻ như ở một đô thị lớn ở các nước tư bản phương Tây… ảnh
hưởng của các tư tưởng tư sản, tiểu tư sản, như chủ nghĩa Găngđi, chủ nghĩa
1
Tam dân, chủ nghĩa Dân chủ đại nghị Âu tây, v.v…” liên tục, dồn dập truyền
vào Sài Gòn. Hành trang tri thức quý báu của Nguyễn Tất Thành là sớm được
học tập, tiếp xúc nền học vấn phương Đông kết hợp tân học từ châu Âu. Từ
những năm 1905 - 1911, Người “không những được ảnh hưởng sâu sắc bởi

quốc học và Hán học mà đã bắt đầu chịu ảnh hưởng của văn minh phương
2
Tây” . Các cuộc đấu tranh chống Pháp chịu ảnh hưởng và mang khuynh hướng
tư tưởng dân chủ tư sản nổi lên ở Sài Gòn, tiêu biểu là phong trào Đông Du của
Phan Bội Châu, phong trào Duy Tân của Phan Châu Trinh… Về sau này, Sài
Gòn cũng là nơi chủ nghĩa Mác-Lênin được truyền bá rất sớm và lan tỏa rộng
khắp, mạnh mẽ trong xã hội, đến giai cấp công nhân, tầng lớp trí thức và các
giai tầng khác trong xã hội. Nguyễn Tất Thành đến hoạt động ở Sài Gòn thời
gian này đã trực tiếp và tận mắt quan sát, nghiên cứu các hoạt động văn hóa -
tư tưởng khác nhau, kiểm nghiệm các khuynh hướng, cách thức đấu tranh khác
nhau; từ đó soi rọi, kiểm chứng sự phù hợp, đúng sai từ con đường cách mạng

của các bậc tiền bối và chọn cho mình hướng đi mới. Sài Gòn đầu thế kỷ XX
như một “bản sao” của thủ đô Paris nước Pháp, đã trở thành “bệ phóng” cho
Người thực hiện “ý muốn đi sang phương Tây để tìm hiểu tình hình các nước
và học hỏi thành tựu văn minh nhân loại đã từng bước lớn dần lên trong tâm trí
3
của Nguyễn Tất Thành” .
Từ Sài Gòn, Nguyễn Tất Thành tìm đến châu Âu, đặt chân lên nước Pháp,
dù Sài Gòn là mảnh đất thực dân Pháp đặt ách cai trị đầu tiên và lâu dài ở Việt
Nam, một thuộc địa “trực trị” nhưng có sự phát triển vượt bậc về nhiều mặt lúc
bấy giờ để tìm kiếm con đường cứu nước, cứu dân. Cuộc hành trình qua nhiều
quốc gia khắp các châu lục: châu Âu, châu Mỹ, châu Phi; song, ngay tại Paris -
thủ đô nước Pháp, Nguyễn Ái Quốc bắt gặp và đi theo chủ nghĩa Mác-Lênin,
__________
1. Trần Văn Giàu, Địa chí văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh, Sđd, t. 1, tr. 276.
2. Trần Văn Giàu, Hồ Chí Minh - Chân dung một tâm hồn và trí tuệ vĩ đại, Nxb. Tổng hợp
Thành phố Hồ Chí Minh, 2010, tr. 129.
3. Song Thành, Hồ Chí Minh tiểu sử, Sđd, tr. 42-43.

126