Page 125 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

1
ngàn thợ máy chuyên nghiệp” . Phong trào đấu tranh của công nhân Sài Gòn
sớm diễn ra, sau này trở thành đốm lửa tiên phong, ngọn cờ tiêu biểu cho phong
trào công nhân cả nước. Một cuộc “bãi công đã bắt đầu xuất hiện từ năm 1911,
2
đã có sự phối hợp giữa thợ thuyền xưởng Ba Son và học trò trường Bá Nghệ” .
Đến Sài Gòn, Nguyễn Tất Thành đã làm nhiều công việc khác nhau để mưu sinh
ở đô thị phồn hoa. Phải chăng Nguyễn Tất Thành đang âm thầm cất giấu một
điều gì to tát và đang bí mật chuẩn bị đón nhận những công việc khó khăn, gian
khổ, khắc nghiệt trong cuộc hành trình bôn ba hải ngoại rất dài đang ở phía
trước. Mặc dù, thời gian lao động kiếm sống và lưu lại ở Sài Gòn không dài
nhưng đây là quãng thời gian rất cần thiết và hết sức quý báu để Nguyễn Tất
Thành cùng ăn, cùng ở, cùng sống, cùng lao động và hòa mình trong các hoạt
động của giai cấp công nhân trên một địa bàn quan trọng của Việt Nam. Một
mặt, Nguyễn Tất Thành tận mắt thấy rõ nỗi cùng cực, thấu hiểu những tâm tư,
nguyện vọng, tình cảm, ý thức chính trị của giai cấp công nhân Sài Gòn. Mặt
khác, Người muốn cảm nhận thấu đáo hơn tình hình, lực lượng, sức mạnh, vai

trò, đòi hỏi… của giai cấp công nhân ở một trung tâm kinh tế lớn nhất nước, có
nền công nghiệp tư bản chủ nghĩa phát triển nhanh và mạnh nhất Việt Nam. Tự
cải tạo mình, “vô sản hóa” từ một trí thức để trở thành một người công nhân,
Nguyễn Tất Thành còn muốn tìm hiểu, thấy rõ hơn đặc điểm, những nét riêng,
đặc thù của một lực lượng mới trong xã hội, một giai cấp tiên tiến vừa mới hình
thành, phát triển trong xã hội Việt Nam. Sài Gòn cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ
XX tiêu biểu, hiện thân cho xã hội Việt Nam có giai cấp công nhân ra đời rất
sớm và nhanh chóng phát triển, trưởng thành cả về lượng và chất. Đầu thập niên
20 của thế kỷ XX, giai cấp công nhân Việt Nam ở Sài Gòn có khoảng 10 vạn
trên 22 vạn công nhân cả nước, chiếm gần phân nửa số công nhân ở Việt Nam.

Sài Gòn được xem là “quê hương” của giai cấp công nhân Việt Nam và cũng là
“cái nôi” đấu tranh cách mạng của giai cấp công nhân cả nước.
Thật vậy, phong trào đấu tranh của công nhân Sài Gòn bùng nổ từ rất sớm
và phát triển mạnh mẽ, lan tỏa rộng khắp Nam Kỳ về sau này. Tiêu biểu nhất là
cuộc đấu tranh của công nhân xưởng Ba Son (năm 1925) cùng nhiều nhà máy, xí
nghiệp, công xưởng khác do tổ chức công hội của Tôn Đức Thắng lãnh đạo. Từ
đầu thập niên 20 của thế kỷ XX, vào sinh sống, lao động ở Sài Gòn, trực tiếp
chứng kiến và được “tắm mình” trong các hoạt động của giai cấp công nhân
Việt Nam ở Sài Gòn, Nguyễn Tất Thành thấu hiểu và đồng cảm sâu sắc với họ.
Cuộc sống lầm than, cơ cực, nghèo khổ, bần hàn của công nhân Sài Gòn và thái
độ, ý thức chính trị, khí thế đấu tranh máu lửa, hừng hực của họ đã tạo thêm
__________
1. Phan Xuân Biên, Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh, Văn hóa phát triển, Nxb. Tổng hợp
Thành phố Hồ Chí Minh, 2014, tr. 18.
2. Trần Văn Giàu, Địa chí văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh, Nxb. Thành phố Hồ Chí Minh,
1987, t. 1, tr.262.

123