Page 47 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

1
thế nào”, Người “sẽ trở về giúp đồng bào chúng ta” thực hiện “chí đuổi thực
dân Pháp, giải phóng đồng bào”.
Để thực hiện khát vọng đó, Nguyễn Tất Thành đã bỏ học Trường Quốc học
2
Huế vào Bình Định (6/1909) và chuyên tâm học tiếng Pháp . Ngay cả khi Cụ
3
Nguyễn Sinh Sắc phải về Huế chịu án của triều đình nhưng Người vẫn được
4
phép ở lại Quy Nhơn học thêm gần một năm nữa mới bắt đầu cuộc hành trình
đi vào Sài Gòn để tìm cách sang phương Tây thực hiện khát vọng của mình.
Ngày 5/6/1911, 21 tuổi, chỉ với hành trang là chủ nghĩa yêu nước- nhân văn
Việt Nam, bằng lao động cực nhọc để sinh tồn, Nguyễn Tất Thành bắt đầu cuộc
hành trình đi phương tây để tìm con đường mới cứu nước, cứu dân.
Đầu thế kỷ XX, không chỉ có Nguyễn Tất Thành phát hiện ra cái mới,
muốn đi tìm, làm quen và học cái đã tạo nên văn minh và sức mạnh của các
cường quốc trên thế giới để trở về mưu giành độc lập, tự cường cho dân tộc
và tự do cho đồng bào. Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh là những người tiên
phong điển hình như vậy.

Cùng hành trang và chung mục đích, nhưng hai Cụ Phan và Nguyễn Tất
Thành lại có những điểm không tương đồng. Một bên là tìm, học cái mới mà
dân tộc ta chưa có, nhưng chủ yếu là tìm một chỗ dựa, một cứu cánh; một bên là
muốn tìm hiểu giá trị thật tạo nên cái mới và cả cái ẩn giấu đằng sau nó của
phương tây. Bên này chỉ mới tiến tới sự tiếp nhận, còn bên kia là đến tận nơi
“xem cho rõ cách làm”. Chung hành trang, cùng mục đích, nhưng sự khác nhau
về tầm nhìn và phương pháp đã tạo nên kết quả khác biệt:
Bên này, đưa về cái mà dân tộc ta chưa có, nhưng không biết nó đã bắt đầu
lỗi thời so với sự phát triển của lịch sử nhân loại. Vì vậy, những cố gắng cao
nhất của hai cụ Phan chỉ góp phần nuôi dưỡng ngọn lửa yêu nước và làm bùng

phát phong trào dân tộc hồi đầu thế kỷ XX, bởi những gì được xem là “mới” đối
với Việt Nam được hai Cụ Phan đưa về, trên thực tế, đã bị nhân loại và chính
phong trào yêu nước của dân tộc vượt qua.
Bên kia, cuộc hành trình trong gần một thập kỷ trực tiếp khảo sát, nghiên
cứu tình hình xã hội của các dân tộc, chủng tộc và hòa vào thực tiễn cách mạng
ở những nước có các cuộc cách mạng điển hình nhất trên thế giới lúc đó để khảo
sát, nghiên cứu, học tập nhằm làm giàu văn hóa, nâng cao trí tuệ, mở rộng tầm
nhìn và với phương pháp đúng đã giúp Hồ Chí Minh có thể đi từ quốc gia ra thế
giới, từ dân tộc đến với nhân loại về nhận thức, để từ đó có thể chọn lọc và tiếp
thu tinh hoa văn hóa - văn minh của loài người.
__________
1. Trần Dân Tiên, Những mẩu chuyện về đời hoạt động của Hồ Chủ tịch, Sđd, tr. 13.
2. Học thầy Phạm Ngọc Thọ - thân sinh Cố Bộ trưởng y tế Phạm Ngọc Thạch.
3. Ngày 17/1/1910 Nguyễn Tất Thành được tin cha bị triều đình bãi chức và triệu hồi về Huế
(Hồ Chí Minh - Biên niên tiểu sử, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2016, t. 1, tr. 25).
4. Tới đầu tháng 9/1910, Nguyễn Tất Thành mới bắt đầu từ Quy Nhơn đi Sài Gòn.

45