Page 35 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

chọi gà, lễ hội hay cảnh hành quân và chiến tranh
với Champa. Cũng vẫn là những cảnh sinh hoạt đời
thường nhưng các bức phù điêu trên tường ở hồi lang
phía trong lại mô tả chủ yếu cuộc sống trong cung
đình với các cảnh vũ nữ đang múa, vua đang thiết
triều hay cưỡi voi ra ngoài thành. Có thể nói, đời sống
văn hóa, xã hội của Campuchia thời Jayavarman VII
được phản ánh khá đầy đủ và hết sức sinh động qua
các bức phù điêu ở Bayon. Vì thế, có người cho rằng
phù điêu ở Bayon là một tư liệu lịch sử vô giá, là
bộ bách khoa bằng đá đồ sộ phản ánh sinh hoạt của
người dân Khmer thời xưa. Chỉ ở tầng trên cùng, các
bức phù điêu của Bayon mới mang nội dung tôn giáo
với các cảnh thể hiện các tích về nhà Phật hoặc các
tiên nữ Apsara.
Cũng như Angkor Wat, Bayon trước đây hết sức
lộng lẫy. Các dấu vết còn lại cho thấy nhiều chi tiết
kiến trúc, điêu khắc trước đây được dát, trang trí bằng
vàng, bạc và đá quý. Một bia ký nói rằng để trang
trí cho Bayon người ta đã phải dùng đến 5 tấn vàng,
5 tấn bạc và 40 nghìn viên đá quý. Công phu, tiền của,
tài trí đổ ra để xây dựng Bayon là vô cùng lớn. Theo
tính toán của nhà nghiên cứu mỹ thuật người Pháp
là Grosolie thì chỉ riêng việc chạm khắc tất cả những
hình bằng đá ở Bayon đã cần tới 1.000 nhà điêu khắc
giỏi làm việc chuyên cần trong 20 năm. Trong lịch
sử Campuchia thời kỳ cổ trung đại, Jayavarman VII
được đánh giá là ông vua vĩ đại nhất, tương ứng với
thời kỳ hoàng kim của lịch sử Angkor. Người ta ước
tính trong thời gian trị vì của mình, Jayavarman VII

33