Page 54 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

hiền lành, phúc đức sẽ được lên thiên đường. Ở đây,
ta có thể bắt gặp cảnh địa ngục bên cạnh hàng loạt
hình ảnh thiên đường với chim kêu, hoa nở, tiên nữ
múa ca,...
Lớp thứ hai (gồm bốn tầng ở giữa) cũng có bình
đồ hình vuông với các bức tường được phủ kín phù
điêu nối tiếp nhau mô tả các tích truyện về cuộc đời
đức Phật, các vị Bồ Tát, những con người giác ngộ
vượt qua mọi tội lỗi,... Đây là lớp “Sắc giới” phản ánh
cõi tu hành, cảnh giới cao hơn “Dục giới”, khi con
người đã biết hướng tới cái thiện, dù chưa đạt được
giới cao nhất của Phật pháp. Tất cả đều thể hiện sự
“giải thoát” theo giáo lý Phật giáo.
Toàn bộ những bức phù điêu ở lớp thứ nhất và lớp
thứ hai của Borobudur đều mang dấu ấn của phong
cách cổ điển Ấn Độ: lặng lẽ, trang nghiêm và đầy vẻ
quyến rũ.
Qua khỏi thế giới của nhà Phật, qua những bức
tường dày đặc phù điêu là tới lớp kiến trúc thứ ba
của Borobudur gồm ba tầng lộ đài hình tròn với 72
tháp Phật (stupa) được chạm trổ ô hình mắt cáo chứa
72 tượng Phật ngồi ở tư thế thuyết pháp trầm tư,
siêu thoát. Theo quan niệm vũ trụ của Phật giáo, nơi
đây tượng trưng cho “Vô sắc giới” - thế giới của sự vô
cùng, vô tận; thế giới của hư vô. Trên cùng của ngôi
đền, tại chính giữa là ngọn tháp chuông lớn như đưa
tâm trí người xem thoát khỏi mọi ràng buộc của trần
thế để hòa đồng vào thế giới đó.
Nhìn vào kết cấu ba lớp tượng trưng cho Tam giới
theo quan niệm của Phật giáo ở Borobudur, người ta

52