Page 151 - Microsoft Word - KE CHUYEN DANH NHAN VIET NAM....doc

Tù §øc lµ mét «ng vua hay ch÷. Cã lÇn, vua
lµm c©u ®èi ®Ó ë ®iÖn CÇn ChÝnh nh− sau:
Tö n¨ng thõa phô nghiÖp;
ThÇn kh¶ b¸o qu©n ©n.
NghÜa lµ:
Con nèi ®−îc nghiÖp bè;
T«i ®Òn ®−îc ¬n vua.
C¸c ®×nh thÇn tõ l©u vÉn phôc hai c©u nµy lµ
hay, cho r»ng nã nãi lªn ®−îc hai r−êng mèi lín
trong ®¹o tam c−¬ng...
Cao B¸ Qu¸t cã dÞp vµo ®iÖn CÇn ChÝnh, thÊy ®«i
c©u ®èi nh− vËy th× bçng n¶y ra mét ý tinh nghÞch,
lÊy bót ngo¸y ngay vµo bªn c¹nh mÊy ch÷ r»ng:
H¶o hÒ! H¶o hÒ! Phô tö, qu©n thÇn ®iªn ®¶o!
NghÜa lµ:
Hay ch−a! Hay ch−a! Cha con, vua t«i ®¶o lén.
ViÖc ®ã ®−îc t©u lªn vua. Tù §øc giËn l¾m, cho
®ßi Qu¸t ®Õn hái téi. Qu¸t th¶n nhiªn ®¸p l¹i:
- T©u bÖ h¹, thÇn th−êng nghe nãi ®¹o vua t«i
ph¶i ë trªn ®¹o cha con, v¶ l¹i, tõ ngµn x−a bao
giê còng vÉn vua tr−íc mµ t«i sau, cha tr−íc mµ
con sau. Nay bÖ h¹ ®Ó nh− vËy ch¼ng ph¶i lµ ®·
lµm ®¶o lén hÕt c¶ råi sao?
Tù §øc nghe biÖn b¹ch còng thÊy xu«i tai, bÌn
b¶o Qu¸t thö ch÷a l¹i xem thÕ nµo. BÊy giê «ng
míi ch÷a l¹i nh− sau:
Qu©n ©n, thÇn kh¶ b¸o;
Phô nghiÖp, tö n¨ng thõa.
149
NghÜa lµ:
¥n vua, t«i ph¶i b¸o;
NghiÖp bè, con ph¶i theo.
Tù §øc vµ c¸c quan lóc Êy ®Òu ph¶i chÞu lµ c©u
cña Qu¸t qu¶ s¾c s¶o vµ ch¾c tay h¬n, kh«ng ai
cßn cã thÓ b¾t bÎ vµo ®©u ®−îc n÷a!
Tù §øc vèn lµ mét «ng vua rÊt tù phô vÒ tµi
v¨n th¬ cña m×nh. Cã lÇn, trong mét buæi thiÕt
triÒu, «ng ®· nãi víi quÇn thÇn:
- TrÉm kh«ng thi, chí nÕu thi tÊt ph¶i ®ç
Tr¹ng nguyªn.
ThÕ nªn, còng tõ ®ã, Tù §øc cµng tá ra ghÐt Cao
B¸ Qu¸t h¬n, v× dï sao th× Qu¸t còng ®· lµm mét
viÖc tèi − v« lÔ lµ d¸m tù tiÖn ch÷a v¨n cña nhµ vua.
N¨m 1852, Cao B¸ Qu¸t ph¶i rêi kinh, nhËm
chøc Gi¸o thô phñ Quèc Oai, S¬n T©y. Nh÷ng n¨m
nµy, vïng S¬n T©y h¹n nÆng, l¹i cã n¹n ch©u chÊu,
nªn mïa mµng mÊt s¹ch, ®êi sèng nh©n d©n hÕt søc
khã kh¨n, d©n chóng næi lªn chèng l¹i triÒu ®×nh.
N¨m 1854, Cao B¸ Qu¸t liªn l¹c víi nh÷ng ng−êi
cÇm ®Çu, kªu gäi nh©n d©n tham gia khëi nghÜa.
Trªn l¸ cê cña nghÜa qu©n cã ghi hai dßng ch÷ lín:
B×nh D−¬ng, Bå B¶n v« Nghiªu, ThuÊn
Môc D·, Minh §iÒn h÷u Vâ, Thang
NghÜa lµ:
ë B×nh D−¬ng, Bå B¶n kh«ng cã nh÷ng «ng
vua tèt nh− Nghiªu, ThuÊn
(Th× ë) Môc D·, Minh §iÒn ph¶i cã nh÷ng
ng−êi chèng l¹i nh− Vâ, Thang.
150