Page 135 - http://tvs.vsl.vn/trienlam

khi ®i ch¨n tr©u, cËu dïng que viÕt xuèng ®Êt vµ
th©n c©y x−¬ng rång.
Mét h«m, v« t×nh T©n lµm r¸ch vë cña cËu chñ.
CËu chñ khãc lãc b¾t ®Òn. T©n kh«ng biÕt ph¶i
lµm thÕ nµo, cËu lµm g× cã ®ñ tiÒn ®Ó mua cho cËu NGUYÔN GIA C¸T - CËU BÐ L¸U LØNH
chñ quyÓn vë míi. BÊt ngê cËu chñ nãi:
- Th«i, hay lµ cËu lµm cho tí bµi tËp mµ thÇy
giao th× tí sÏ kh«ng b¾t ®Òn n÷a.
T©n vui vÎ nghe lêi cËu chñ. CËu chØ lµm mét NguyÔn Gia C¸t (1762 - ?), ng−êi lµng Huª
lo¸ng lµ xong. CÇu, huyÖn V¨n Giang, tØnh B¾c Ninh.
§Õn khi chÊm bµi, thÇy ®å kinh ng¹c thÊy lÇn N¨m 1787, ®êi Lª Chiªu Thèng, «ng ®Ëu TiÕn
nµy, bµi cña häc trß hay v−ît bËc. ThÇy sinh nghi, sÜ, n¨m Êy «ng võa trßn hai m−¬i s¸u tuæi.
kh«ng thÓ cã chuyÖn tiÕn bé mét c¸ch nhanh ®Õn Thuë nhá, NguyÔn Gia C¸t rÊt th«ng minh,
thÕ. Tra hái m·i, cËu chñ ®µnh nãi ra sù thËt. nh−ng cã tÝnh hay ®ïa nghÞch.
ThÇy ®å vÉn cßn b¨n kho¨n, bÌn ra mét ®Ò kh¸c, Mét lÇn cã «ng nghÌ lµng bªn c¹nh vinh quy,
b¾t T©n ph¶i ngåi t¹i ®ã lµm bµi. T©n th−a víi thÇy: ®−êng ®i ph¶i qua lµng. ¤ng ®ang ch¬i víi b¹n
- Th−a thÇy, ®Ò nµy h·y cßn dÔ qu¸, xin thÇy bÌn lÊy g¹ch viÕt ra ®−êng mét ch÷ M¤N rÊt to.
cho ®Ò kh¸c khã h¬n ¹! ¤ng nghÌ nä c−ìi ngùa ®Õn, tr«ng thÊy hái:
TÊt c¶ ®Ò thÇy ra, T©n ®Òu lµm ®−îc. ThÇy ®å - Sao em viÕt l¹i viÕt ch÷ m«n to thÕ?
nhËn thÊy ë T©n cã mét t− chÊt h¬n ng−êi, bÌn xin chñ Gia C¸t ®¸p:
nhµ cho T©n theo häc ®Ó hai trÎ cã b¹n ®Ìn s¸ch. - Quan nghÌ kh«ng nhí c©u "®ång khai trïng
Tõ h«m ®ã, chó bÐ ch¨n tr©u NguyÔn LÖnh T©n m«n" cña Tèng Th¸i Tæ mµ ch¸u võa häc h«m qua
®−îc chñ nhµ nu«i ¨n häc ®Ó kÌm cÆp thªm cho sao? Cæng kh«ng to th× voi ngùa vâng l¹ng qua thÕ
con m×nh. nµo ®−îc?
§Õn khoa thi n¨m Quý Mïi (1763), NguyÔn BÞ ®øa trÎ lÝ sù, chÊt vÊn, quan nghÌ h¬i
LÖnh T©n ®ç TiÕn sÜ, lóc Êy «ng ba m−¬i t¸m tuæi. ng−îng nh−ng b¶o ngay:
Sau nµy «ng lµm quan ®Õn chøc §«ng c¸c §¹i - "§ång khai trïng m«n" cã nghÜa lµ më réng
häc sÜ. cöa lín ph¶i kh«ng? Em bÐ th«ng minh l¾m! Nghe
nhÐ, ta ®äc vÕ ®èi nµy, ®èi ®−îc ta sÏ th−ëng.

133 134