Page 89 - http://tvs.vsl.vn/trienlam
P. 89
nhiều khi là quyền lực gia trưởng nhưng chỉ mấy đời liên tiếp hưởng sự tốt lành). Tấm biển đó
thuần tuý về mặt vị thế mà thôi. Trong các gia được treo cao để mọi người đều rõ sự ban thưởng.
đình bình dân, vai trò chủ chốt về kinh tế nhiều Trong một gia đình nhiều thế hệ cùng chung
khi lại do người vợ nắm giữ. Đó là một thực tế sống thì ứng xử của cá nhân đóng một vai trò rất
không thể bỏ qua. Do đó gia đình người Việt một quan trọng. Người Việt có câu "Khéo ăn thì no,
mặt vẫn tuân theo "trật tự trên dưới" với địa vị khéo co thì ấm". Câu này chứa đựng hai thông
độc tôn của người cha. Song mặt khác nó lại báo: thứ nhất, đời sống xưa của dân Việt không dễ
chịu sự tác động của các quy luật tình cảm từ đó dàng, dư dật gì; thứ hai, nết ăn, nết ở của con
kéo theo sự ứng xử của các thành viên có sự kết người trong gia đình sẽ đóng vai trò quan trọng,
hợp nhuần nhuyễn giữa tình cảm với đạo đức và giữ cho sự yên ấm nhà cửa chứ không nhất thiết
luân lý. là do nguyên nhân về kinh tế quyết định. Nết ăn,
Ở Việt Nam, người già chủ yếu sống cùng với nết ở ở đây chính là đạo đức, tình cảm và sự ứng
con cháu. Do những nguyên nhân về kinh tế, xử khéo léo.
muốn sống độc lập cần phải có điều kiện nhất Trong một gia đình có nhiều thế hệ cùng chung
định nên thông thường, gia đình Việt Nam trước sống, người Việt rất đề cao chữ nhẫn, điều này
đây có rất nhiều thế hệ cùng chung sống dưới đặc biệt cần thiết đối với phụ nữ.
một mái nhà. Ba thế hệ sống chung trong một Nhẫn là một từ có nhiều ý nghĩa, trong đó có ý
nhà là chuyện bình thường. Đặc biệt có gia đình nghĩa chỉ thời gian. Trong quan niệm ứng xử của
năm thế hệ cùng tồn tại. Những gia đình như người Việt, chữ nhẫn có giá trị trong tất cả các
thế, theo quan niệm của người Việt là phúc đức hoàn cảnh và trong tất cả các thời đại.
lắm không dễ gì mà có được. Người ta gọi gia Việc nhỏ, việc to, việc cần cấp hay kéo dài, đều
đình kiểu như thế là ngũ đại đồng đường (năm có thể vận dụng chữ nhẫn. Chữ nhẫn được xem là
đời cùng nhà). phương châm ứng xử của mọi thành viên để cùng
Năm Minh Mệnh thứ bảy (1826), vua ban lệ: tồn tại. Người xưa quan niệm, cha mẹ thì phải từ,
gia đình nào có năm đời ở cùng một nhà thì được con cái thì phải hiếu, anh em thì phải đễ, họ hàng
thưởng 20 lạng bạc, 20 tấm vải, 10 tấm lụa, 1 tấm thì phải thảo, v.v., song tất cả mọi người không trừ
đoạn. Quan sở tại sẽ trích bạc trong số tiền nói ai đều nên biết nhẫn. Cha biết nhẫn thì dễ dàng
trên để dựng một cái nhà nhỏ trên treo tấm biển tha thứ, dễ có điều tri túc. Con biết nhẫn thì chịu
khắc bốn chữ "Dịch Diệp diễn tường" (nghĩa là đựng được những cái trái khoáy của người cha già
87 88
