Page 20 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

Chương I: QUÊ HƯƠNG - GIA ĐÌNH - THỜI NIÊN THIẾU... 15 16 VÕ VĂN KIỆT - TIỂU SỬ

1
sinh sống ở vùng châu thổ sông Mêkông . Đến đầu thập chúa Nguyễn. Mặc dù trước đó gần 8 thập kỷ, lưu dân
niên thứ 3 của thế kỷ XVII, những lưu dân người Việt người Việt đã có mặt ở một số địa bàn nhưng việc khai
đầu tiên đã có mặt ở vùng đất Nam Bộ , làng xóm người phá của lớp cư dân đầu tiên này vẫn mang tính tự phát,
2
Việt đã hình thành: “người Kinh, người Trung Quốc, chủ yếu là lo việc mưu sinh chứ không do chính quyền
người Cao Miên làm nhà ở liền nhau, kết thôn họp chợ, tổ chức và quản lý. Đến năm 1698, các chúa Nguyễn

để đón lợi chằm sông rừng núi” . chính thức hoạch định miền đất Sài Gòn - Gia Định vào
3
Năm Mậu Dần (1698), Chúa Nguyễn Phúc Chu bắt bản đồ của xứ Đàng Trong, xếp đặt các đơn vị hành
4
đầu cho đặt phủ Gia Định... mở đất đai nghìn dặm, dân chính và bộ máy quản lý xuống đến tận thôn, xã. Như
được hơn 4 vạn hộ, chiêu mộ dân lưu tán ở châu Bố vậy, từ thời điểm này các chúa Nguyễn đã khẳng định
Chính trở vào để ở cho đông. Đặt các xã, thôn, phường, được quyền lực thực tế của mình trong việc quản lý
ấp, chia cắt địa phận, trưng chiếm ruộng đất, chuẩn ruộng đất, hộ khẩu và trưng thu các nguồn lợi tự nhiên

định thuế điền, thuế đinh, làm sổ đinh, sổ điền. Đây là cũng như nguồn thu thuế qua việc trao đổi giao thương
sự kiện lịch sử đánh dấu một mốc rất quan trọng trong với thương nhân các nước trên vùng đất mới mở. Việc
quá trình khai phá, mở mang vùng đất Nam Bộ thời các nhập cư của người Việt và người Hoa vào miền đất Nam

_________ Bộ ngày càng có tổ chức và quy mô hơn. Sau sự kiện thủ
1. Theo Nguyễn Đình Đầu: Chế độ công điền, công thổ trong lịch lĩnh người Ai Lao là Sá Tốt đem quân vào cướp phá Gia
sử khẩn hoang ở Nam Kỳ lục tỉnh, Nxb. Thành phố Hồ Chí Minh, Định tháng 4 năm Tân Hợi (1731), bị quân Nguyễn
1999, tr.31. đánh tan, tháng 4 năm Nhâm Tý (1732), chúa Nguyễn
2. Theo các nguồn sử liệu: Gia Định thành thông chí (của Trịnh thấy địa thế Gia Định rộng rãi bèn sai chia đất đặt
Hoài Đức); Phủ biên tạp lục (của Lê Quý Đôn); Đại Nam thực lục
(Tiền biên); Đại Nam liệt truyện; Đại Nam nhất thống chí (Quốc sử châu Định Viễn và dựng dinh Long Hồ (tức Vĩnh Long
quán triều Nguyễn)... và một số tài liệu khác cho biết, quá trình ngày nay).
khai phá và mở mang ở Đồng Nai và Mô Xoài (sử cũ chép là Mỗi Mặc dầu đã lập thành dinh, trấn và có những chính
Xuy), tức vùng đất Nam Bộ nói chung, Vĩnh Long (nói riêng), của
cư dân Việt diễn ra từ đầu thế kỷ XVII. sách chiêu dân lập ấp, nhưng vùng đất này lúc bấy giờ
3. Trịnh Hoài Đức: Gia Định thành thông chí, Nxb. Giáo dục, vẫn là những cánh đồng hoang vu, dân cư thưa thớt.
Hà Nội, 1998, tr.51. Cho đến mãi nửa sau thế kỷ XVII: “Ở phủ Gia Định,
4. Minh vương Nguyễn Phúc Chu (1675 - 1725) là vị chúa Nguyễn thứ đất Đồng Nai từ các cửa biển Cần Giờ, Lôi Lạp, Cửa
sáu của chính quyền Đàng Trong (ở ngôi từ năm 1691 đến năm 1725),
nối ngôi Chúa Nguyễn Phúc Thái. Đại, Cửa Tiểu trở vào toàn là rừng rậm hàng ngàn